Artur Schopenhauer życiorys

Życiorys i biografia Artura Schopenhauera

Był niemieckim filozofem żyjącym na przełomie XVIII i XIX wieku. Jeden z ważniejszych przedstawicieli nurtu pesymistycznego w filozofii

Pochodzenie

Urodził się 22 lutego 1788 r. w Gdańsku. Schopenhauer pochodził z zamożnej rodziny kupieckiej Heinricha Florisa i Johanny, literatki i pisarki. Miał młodszą siostrę Adele, która w dorosłości poszła w ślady matki. Gdy chłopiec miał 5 lat Schopenhauerowie z Gdańska przenieśli się do Hamburga. Ojciec założył tam dom handlowy, a syn miał przyuczać się do tego samego zawodu.

Całą rodziną podróżowali po Europie. Młody Artur zwiedził dzięki temu Francję, Anglię, Holandię, Szwajcarię czy Austrię. Podobne podróże odbywał również już po studiach.

Edukacja i praca naukowa

Jako dziecko zgodnie z tradycją rodzinną przygotowywał się do zawodu kupca. Otrzymał dzięki temu gruntowne wykształcenie – uczył się w prywatnej szkole w Hamburgu i u mistrzów kupiectwa. Samobójcza śmierć ojca w 1805 r. przerwała przygotowania Artura do tego fachu, nie porzucił on jednak nauki samej w sobie.

Studiował nauki przyrodnicze, medycynę i filozofię w Weimarze, (gdzie poznał m.in. Goethego) oraz w latach 1809-1813 w Getyndze. Na tamtejszej uczelni mocno zainteresował się filozofią oraz uzyskał stopień doktora filozofii. Jego rozprawa Poczwórne źródło twierdzenia o podstawie dostatecznej była pierwszą publikacją zawierającą poglądy Schopenhauera.

Dalszą naukę kontynuował w Berlinie, gdzie uzyskał habilitację w 1820 r. Rozpoczął na tamtejszym uniwersytecie pracę jako docent, jednak jego poglądy nie wygrały z popularnym wówczas heglizmem. Schopenhauer podobno ustalił swoje wykłady o tej samej godzinie, co jego główny konkurent. Niestety przegrał, gdyż w porównaniu z pełnymi salami u Hegla do niego przychodziło jedynie kilku studentów.

Wyjazd i dalsza działalność

Rozgoryczony w 1822 r. wyjechał do Włoch, gdzie spędził trzy lata. Po powrocie do ojczyzny nie wrócił już do prowadzenia wykładów. Ostatecznie opuścił Berlin w 1831 r. z powodu epidemii cholery.

Zamieszkał najpierw w Mannheim, a później we Frankfurcie nad Menem. Zajmował się tam pisaniem kolejnych dzieł i prywatnymi lekcjami dla indywidualnych studentów.

Życie prywatne i śmierć

Nie założył rodziny do końca życia pozostając kawalerem. Był raczej odludkiem, zwłaszcza w ostatnim etapie swojego życia.

Filozof zmarł 21 września 1860 r. we Frankfurcie nad Menem.

Najważniejsze dzieła

Oprócz ww. publikacji, dzięki której uzyskał tytuł doktora, Schopenhauer napisał kilka lat później jedno ze swoich ważniejszych dzieł: Świat jako wola i wyobrażenie (1819 r.). W książce podzielonej na cztery tomy autor nakreślił założenia swojego systemu filozoficznego.

W końcowym okresie swojego życia napisał jeszcze m.in. O wolności woli ludzkiej (1839 r.) oraz O podstawie moralności (1840 r.). Kilka lat przed śmiercią w 1851 r. napisał W poszukiwaniu mądrości życia. Parerga i paralipomena, a także suplement do Świat jako… (1844 r. ).

Poglądy filozoficzne

Na poglądy filozoficzne Schopenhauera początkowo miał wpływ Kant. Artur chciał jego tezy uprościć, jednak wraz z postępem prac coraz mniej zgadzał się ze swoim mistrzem i finalnie jego poglądy były dość różne. Oprócz Immanuela Kanta wpływ na niemieckiego filozofa miał buddyzm oraz filozofia indyjska, odnosił się również do Platona.

Głównymi założeniami filozofii Schopenhauera było stwierdzenie, że świat jest jedynie wyobrażeniem, a zdolności poznawcze człowieka i obraz, jaki dzięki temu się tworzy, niekoniecznie musi być zgodny z tym, jaki faktycznie jest. Zgodność stanu faktycznego z wyobrażeniami występuje jedynie w przypadku własnego ciała.

Podobnie jak Kant zgodził się z tezą, że umysł za pomocą zmysłów porządkuje poznawane bodźce, nie zgodził się jednak ze swoim mistrzem w kwestii ilości form poznania, uznając za słuszne jedynie czas, przyczynowość i przestrzeń. W systemie filozoficznym niemieckiego myśliciela występowały również fenomeny – formy poznania uporządkowane przez ludzki umysł. Nie są one jednak takie same u wszystkich ludzi, lecz każdy posiada indywidualny zestaw fenomenów.

Innym istotnym aspektem w filozofii Schopenhauera jest pojęcie woli, jako siły oddziałującej na wszystkie pragnienia, popędy, odczucia i dążenia. Są one jednak często irracjonalne i dopiero przeciwstawienie się im i niejako „pokonanie” samego siebie prowadzi do prawdziwej kontroli nad swoją wolą. Pojęcie „woli” jako metafizycznej siły rządzącej światem przyrody zaprowadziło filozofa do konkluzji, że wszystko, w tym ludzie, są rządzeni przez kogoś lub coś, czemu nie sposób się całkowicie sprzeciwić. Dlatego życie jest pozbawionym sensu pasmem cierpień. Jedynie empatia i bezinteresowny zachwyt pięknem jest w stanie zmniejszyć odczuwany ból związany z życiem.

Wpływ na potomnych

Poglądy myśliciela, mimo że mało doceniane za jego życia, miały niebagatelny wpływ na jego potomnych. Jednym z naśladowców Schopenhauera był Friedrich Nietzsche, który z kolei był jednym z czołowych filozofów XX wieku.

Teorie Schopenhauera znalazły również odzew w dziełach licznych pisarzy i eseistów (m.in. Lwa Tołstoja, Samuela Becketta czy Michela Houellebecqa), a także kompozytorów takich jak Richard Wagner.

Postać filozofa i jego pesymistyczne nastawienie przeniknęła również do współczesnej popkultury, kojarzone są z nim internetowe żarty o przemijaniu i śmierci.

Upamiętnienie, ciekawostki

Nie był zbyt przyjaznym człowiekiem. Świadczy o tym fakt, że przez wiele lat płacił rentę staruszce, którą wcześniej strącił ze schodów. Kochał jednak zwierzęta, o czym świadczyło przywiązanie do swojego pudla.

Postać filozofa jest upamiętniona w kilku miejscach w jego rodzinnym mieście. Na ścianie kamienicy, która stoi w miejscu dawnego domu filozofa, odsłonięto w 2008 r. tablicę pamiątkową. Schopenhauer jest również patronem jednej z ulic w Gdańsku.