Tadeusz Komorowski „Bór” życiorys

Życiorys i biografia Tadeusza "Bora" Komorowskiego

Tadeusz Komorowski ps. „Bór”, „Korczak”, „Lawina” – generał wojska polskiego, Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych, w latach 1943-1944 Komendant Główny Armii Krajowej.

Pochodzenie

Tadeusz urodził się 1 czerwca 1895 r. w Chorobrowie jako syn Mieczysława i Wandy Prawdzic-Zaleskiej. Jego rodzina miała szlacheckie korzenie, mianowała się herbem Korczak, co Komorowski wykorzystał później jako jeden ze swoich pseudonimów. Byli również spokrewnieni z generałem Tadeuszem Rozwadowskim.

Edukacja

W latach 1905-1913 uczęszczał do VIII Gimnazjum we Lwowie. Po zdanej maturze wstąpił do austriackiej armii i równocześnie rozpoczął studia na wiedeńskiej Akademii Wojskowej. Ukończył ją w 1915 r. jako podporucznik kawalerii.

Już w wolnej Polsce ukończył jeszcze jedne studia, tym razem na Politechnice Lwowskiej.

I wojna światowa

Jako żołnierz armii austro-węgierskiej walczył na frontach włoskim i rosyjskim, gdzie dowodził plutonem. Został również awansowany do stopnia porucznika.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości wstąpił do Wojska Polskiego, gdzie z tym samym stopniem został przydzielony do służby w 9 Pułku ułanów. Z tą jednostką wziął udział w walkach z Ukraińcami o granice (rejon Mościska i Łucka), a następnie w wojnie polsko-bolszewickiej. W sierpniu 1920 r. został dowódcą 12 Pułku ułanów podolskich, w trakcie bitwy pod Komarowem został ranny. Po wyzdrowieniu wrócił do swojej poprzedniej jednostki.

Dwudziestolecie międzywojenne

W trakcie dwudziestolecia międzywojennego Komorowski stopniowo piął się w górę hierarchii wojskowej. Zaczął pełnić funkcje szkoleniowca, m.in. w Szkole Podchorążych Rezerwy w Gnieźnie, czy w Oficerskiej Szkole Artylerii w Warszawie i Toruniu, gdzie był instruktorem jazdy konnej w latach 1922-23.

Tadeusz Komorowski musiał wyróżniać się jako ułan, gdyż oprócz posady instruktorskiej, w 1923 r. został członkiem grupy mającej wyjechać na Igrzyska Olimpijskie. W tym samym czasie został awansowany do stopnia majora, przeniesiono go również do krakowskiego 8 pułku ułanów, gdzie pełnił rolę kwatermistrza, a później zastępcy dowódcy.

Potencjał dowódczy i pedagogiczny został wykorzystany ponownie 1926 r. gdy Tadeusz Komorowski został mianowany komendantem Szkoły Podoficerów Zawodowych Kawalerii we Lwowie. Nie pełnił tej funkcji jednak długo, gdyż już niecałe dwa lata później pełnił obowiązki dowódcy 9 pułku ułanów małopolskich. Dowódcą tej jednostki był przez 10 lat, najpierw jako podpułkownik (od 1928 r.), a następnie jako pułkownik (od 1932 r.).

Sport

Komorowski uczestniczył w olimpiadzie dwukrotnie. W 1924 r. w Paryżu, we Wszechstronnym Konkursie Konia Wierzchowego zajął 26 miejsce. Startował także w innych zawodach jeździeckich. W trakcie jednych z nich odniósł poważną kontuzję, leczoną później w Wiedniu i Egipcie.

8 lat później już jako dowódca grupy występującej na Igrzyskach Olimpijskich w Berlinie zdobył srebrny medal w drużynowym Wszechstronnym Konkursie Konia Wierzchowego. W trakcie ceremonii medalowej uścisnął mu rękę sam Hitler, późniejszy wróg nr. 1.

Wybuch wojny i kampania wrześniowa

Krótko przed wybuchem wojny, Tadeusz Komorowski został komendantem Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu, a w sierpniu 1939 r. dowódcą Ośrodka Zapasowego Mazowieckiej i Pomorskiej Brygady Kawalerii w Garwolinie.

Wraz z tą jednostką uczestniczył w kampanii wrześniowej. Walczył do 23 września, kiedy to uniknął niewoli i jako cywil przedostał się do Krakowa. Zamieszkał tam na terenie szpitala oo. Bonifratrów.

Konspiracja

Zaczął angażować się w działania konspiracyjne już w październiku 1939 r. Wraz z pułkownikami Rudnickim i Godlewskim utworzył organizację wojskową, która początkiem 1940 r. podporządkowała się ZWZ. Tadeusz Komorowski przyjął wówczas pseudonim „Korczak” i został dowódcą okręgu Kraków-Śląsk. Awansował też na stopień generała brygady.

W kwietniu 1940 r. został aresztowany przez Gestapo w sklepie przy ulicy Zwierzynieckiej w Krakowie, gdzie był fikcyjnie zatrudniony. Udało mu się jednak uciec, ale zagrożony dekonspiracją musiał się ukrywać. Początkowo przebywał pod Krakowem, początkiem lipca wyjechał do Warszawy. Został tam mianowany zastępcą komendanta głównego ZWZ, a następnie dowódcą okręgu poznańskiego i pomorskiego.

Armia Krajowa

Jako jeden z czołowych członków ZWZ uczestniczył w rozmowach scalenia organizacji konspiracyjnych w jedną, do czego doszło w listopadzie 1942 r. Gdy w czerwcu następnego roku Niemcy aresztowali komendanta AK gen. „Grota” Roweckiego, Komorowski objął jego stanowisko. Przyjął też wtedy pseudonim „Bór”. Wydarzenie to było komentowane przez jego przeciwników jako kontrowersyjne, gdyż uważano, że jest wielu innych dowódców mogących lepiej kierować partyzancką armią.

„Bór” Komorowski był odpowiedzialny za rozpoczęcie przez AK akcji „Burza”. Wydał także rozkaz pacyfikacji zamojskich wsi, zasiedlonych przez Niemców, skąd uprzednio wyrzucono i wymordowano Polaków. Z jego polecenia dokonywano również akcji odwetowych na ludności ukraińskiej w trakcie rzezi wołyńskiej. Był zdecydowanie przeciwny jakimkolwiek formom współpracy z komunistyczną armią, a przewidując konflikty między AK a Gwardią Ludową chciał doprowadzić do desantu polskich żołnierzy walczących na zachodnich frontach do kraju.

W marcu 1944 r. został mianowany przez Naczelnego Wodza generałem dywizji.

Powstanie warszawskie

Tadeusza Komorowskiego „Bora” uznaje się za autora rozkazu o rozpoczęciu powstania warszawskiego. Wraz ze sztabem Komendy Głównej AK przeszedł cały szlak powstańczy, od Starego Miasta do Śródmieścia-Południe. Nie uczestniczył jednak czynnie w walkach z powodu złej kondycji fizycznej i psychicznej (powstańcami dowodził gen. Antoni Chruściel „Monter”). Jego zachowanie i chęć dogadania się z Niemcami już na początku września, były przez innych dowódców powstania mocno krytykowane, przez co chciano odsunąć Komorowskiego od władzy. On sam uważał, że ew. porozumienie z polskimi komunistami w krytycznym momencie powstania jest zdradą.

Jeszcze we wrześniu 1944 r. został mianowany przez prezydenta RP Naczelnym Wodzem. Jego obowiązki miał przejąć z chwilą dotarcia do Londynu, co jednak stało się dopiero kilka lat później.

Ostatecznie 2 października gen. Komorowski wysłał swoich pełnomocników do podpisania kapitulacji. Sam wraz z żołnierzami udał się do niewoli. Przewieziono go do niemieckich obozów jenieckich: najpierw w październiku 1944 r. do Langwasser pod Norymbergą, później do Oflagu Colditz (luty 1945 r.), a na końcu do Markt-Pongau w Alpach Tyrolskich, skąd ostatecznie został wyzwolony 4 maja. W trakcie swojej niewoli mimo nacisków ze strony okupanta nie wydał rozkazu o zaprzestaniu walk AK przeciwko hitlerowcom.

Losy po wojnie

Po zakończeniu działań wojennych wyjechał do Londynu, gdzie przejął obowiązki Naczelnego Wodza. Pełnił je do 8 listopada 1946 r. Początkiem następnego roku został premierem rządu RP na uchodźstwie (do 1949 r.), do jego funkcji należało też kierowanie kilkoma ministerstwami.

Na emigracji angażował się w działalność Koła Byłych Żołnierzy Armii Krajowej. Był tez członkiem tzw. Rady Trzech.

Mimo wysokiego stopnia wojskowego zarabiał na życie jako tapicer. Taka sytuacja nie była odosobniona wśród byłych wojskowych mieszkających po wojnie w Wielkiej Brytanii.

Życie prywatne

Tadeusz Komorowski w 1930 r. ożenił się z Ireną Lamezan-Salins, z którą miał dwóch synów: Adama (ur. 1942 r.) i Jerzego (ur. 1944 r.). W trakcie powstania Irena będąc w ósmym miesiącu ciąży przybywała wraz z Adamem w Warszawie, mąż nie kazał jej jednak uciekać ze stolicy. Swoje zachowanie argumentował faktem, że nie mógł ostrzec wówczas każdej ciężarnej w mieście, dlatego też nie uczynił wyjątku dla swojej rodziny.

Z powodu ogromnych zniszczeń wywołanych powstaniem decyzja generała o jego rozpoczęciu uznawana była przez wielu za złą, a sama postać dowódcy nazywana jest do tej pory kontrowersyjną. Potęguje to fakt, iż sam nie dowodził walkami. Uważano, że nie był najlepszym dowódcą i wielu innych miało ku temu znacznie lepsze predyspozycje. Był miły, kulturalny, honorowy i uczciwy, ale równocześnie nie był wybitną jednostką, która swoim charakterem górowałaby nad innymi.

Śmierć

Generał „Bór” Komorowski zmarł nagle 24 sierpnia 1966 r. w trakcie polowania w w Bletchley (hrabstwo Buckingham). Przyczyną był atak serca.

Pochowano go najpierw w Londynie na cmentarzu Gunnersbury. W 1994 r. w 50. rocznicę powstania warszawskiego, jego syn przywiózł prochy ojca do Polski. Obecnie spoczywa na Powązkach, w kwaterze Komendy Głównej AK.

Odznaczenie i upamiętnienie

Odznaczony kilkukrotnie orderem Virtutti Militari i Krzyżem Walecznych, ponadto w latach 20 złotym i srebrnym Krzyżem Zasługi, a pośmiertnie Orderem Orła Białego.

Jest patronem m.in. wielu ulic w miastach całego kraju.