Franciszek Liszt życiorys

Życiorys i biografia Franciszka Liszta

Franciszek, a własc. Ferenc Liszt – to węgierski pianista i kompozytor z okresu romantyzmu. Oprócz muzyki zajmował się również filozofią i polityką.

Pochodzenie, edukacja

Franciszek (Ferenc, Franz) urodził się 22 października 1811 r. w Raiding, węgierskiej części cesarstwa Austro-Węgierskiego. Był synem Anny i Adama – kontrabasisty i urzędnika w majątku księcia Esterhazy’ego. Adam był też pierwszym nauczycielem fortepianu swojego syna. Mimo chorowitości chłopiec niestrudzenie ćwiczył i szybko zyskał miano cudownego dziecka.

Swój pierwszy koncert dał mając 9 lat, zaledwie dwa lata po rozpoczęciu nauki gry na instrumencie. Pracodawca jego ojca, zachwycony występem, finansował dalszą naukę Franciszka, dzięki czemu mógł on wyjechać do Wiednia na dalszą naukę. Jako jedenastolatek uczył się tam kompozycji i gry na fortepianie. Próbował dostać się również do Konserwatorium Muzycznego w Paryżu, ale nie został przyjęty. Adam Liszt postawił zatem na prywatne lekcje muzyki dla młodego syna.

Początki kariery muzycznej

Franciszek jako młody chłopak koncertował w wielu miastach, często dawał koncerty m.in. w Londynie, gdzie grał przed królem Jerzym IV. Zyskiwał coraz większą rozpoznawalność, nawiązywał również liczne kontakty towarzyskie z elitami intelektualnymi w Paryżu. Znał m.in. Alphonsa de Lamartina, Victora Hugo i Heinricha Heine, a także muzyków takich jak Fryderyk Chopin, Feliks Mendelssohn, Hector Berlioz czy Richard Wagner.

Tempo życia przerosło jednak młodego artystę i mając 15 lat przeżył załamanie nerwowe.

Podróże i koncerty

Po leczeniu powrócił do koncertowania, w ciągu swojego życia podróżował praktycznie po całej Europie. Oprócz Francji kilkukrotnie występował w Polsce, grał także w Szwajcarii, Irlandii, Włoszech czy Austrii. W pierwszym okresie życia jego twórczość nie była aż tak popularna. Franciszek zdobywał sławę przede wszystkim swoją techniką gry i mistrzowskim wykonaniem fortepianowych aranżacji innych dzieł, pierwotnie pisanych na orkiestrę.

Kompozytor

Kosmopolityczny styl życia Liszta oraz liczne podróże miały ogromny wpływ na jego twórczość. Dzieła Franciszka są uznawane za nowatorskie i awangardowe, jak na okres, w którym tworzył – łączył ze sobą wiele motywów muzycznych, tworzył nowe akordy i brzmienia (co spotykało się z krytyką innych kompozytorów), wyprzedzał swoim stylem impresjonizm, który święcił triumfy dopiero wiele lat później.

Najważniejsze dzieła

Liszt jest uznawany za ojca poematu symfonicznego – utworu orkiestrowego, będącego niejako ilustracją muzyczną do dzieł literackich. Przykładem poematów są m.in. Symfonia faustowska, Symfonia dantejska. Franciszek tworzył również utwory zainspirowane muzyką sakralną – są to m.in. Missa solemnis, Oratorium Christus, Węgierska msza koronacyjna i Msza ostrzyhomska. Jest autorem w sumie 13 poematów symfonicznych.

Największą liczbę utworów stworzył w drugim okresie swojego życia, gdy ograniczył działalność wirtuozowską, w trakcie związku z Karoliną Sayn-Wittgenstein. Łącznie napisał 123 utwory fortepianowe, 25 orkiestrowych, 77 pieśni, 28 świeckich i 65 religijnych kompozycji chóralnych.

Działalność społeczna

Franciszek w swojej karierze muzycznej kładł nacisk na edukacyjny charakter muzyki. Sam będąc nauczycielem fortepianu (w ciągu życia miał ponad 400 uczniów), angażował się również w upamiętnienie działalności innych kompozytorów – m.in. wspierał zbiórkę funduszy na pomnik Beethoveena.

W swoim życiu prowadził bardzo bogatą korespondencję listową, był również współautorem bądź autorem co najmniej 8 książek. Interesował się filozofią i religią.

Życie prywatne

Młody Franciszek przez pewien czas po załamaniu nerwowym myślał o zostaniu duchownym, jednak wraz z poprawą stanu zdrowia przyszło i zainteresowanie kobietami. Młody przystojny pianista zwracał uwagę słuchaczek i w 1833 r. ożenił się z hrabiną  Marie d’Agoult. Mimo, że ich związek początkowo budził kontrowersje przeżyli razem 11 lat (rozwiedli się dopiero w 1844 r.). Doczekali się trójki dzieci (według innych źródeł czwórki, z czego pierwsze zmarło niedługo po urodzeniu): córek Blandine i Cosimy oraz syna Daniela. Zarówno Blandine jak i Daniel zmarli w młodości, nie dożywszy nawet 30 urodzin. Z kolei Cosima, która dożyła starości, w późniejszym czasie była żoną Richarda Wagnera. W wyniku konfliktu z Marie, opieka nad dziećmi została przydzielona Franciszkowi, nie był on jednak dobrym ojcem, gdyż wysłał je do swojej matki mieszkającej w Paryżu, zabraniając równocześnie kontaktów z ich biologiczną matką.

Po rozstaniu z hrabiną d’Agoult, w 1847 r. Liszt poznał księżną Karolinę Sayn-Wittgenstein, z którą nie miał dzieci. Jednak okres tego związku cechował się licznymi spotkaniami towarzyskimi  w ich miejscu zamieszkania. W latach 1843-1861 mieszkali w Weimarze, gdzie Liszt był kapelmistrzem. Chcieli się pobrać, jednak finalnie małżeństwo nie doszło do skutku.

Po tym czasie kompozytor zwrócił się w stronę kościoła, tworząc utwory o charakterze sakralnym, otrzymał również od papieża niższe święcenia kapłańskie.

Śmierć

Kompozytor zmarł 31 lipca 1886 r. na zapalenie płuc w niemieckim Bayreuth. Będąc już w złym stanie zdrowia przyjechał tam na Festiwal odbywający się pod kierunkiem jego córki Cosimy (według innych źródeł przybył do Bayreuth na ślub wnuczki).

Został pochowany na miejscowym cmentarzu.

Ciekawostki

Liszt był jednym z pierwszych bardzo popularnych muzyków w Europie, jego sława była podobna do tej jaką obecnie otaczani są ludzie z showbiznesu. Zjawisko to zostało określone mianem lisztomanii.

Fani często prosili kompozytora o pukiel jego włosów, więc ten zmęczony listami wysyłał wielbicielom pukle sierści swojego psa.

Przyjaźnił się z Fryderykiem Chopinem, a także z licznymi przedstawicielami ówczesnej polskiej śmietanki towarzyskiej przebywającej na emigracji (m.in. Adamem Mickiewiczem, Henrykiem Wieniawskim, Juliuszem Słowackim czy Juliuszem Kossakiem). Był gorącym propagatorem muzyki polskiej.

Dzięki Lisztowi Chopin poznał swoją partnerkę życiową, George Sand.