Aleksander Józef Lisowski życiorys

Życiorys i biografia Aleksandra Józefa Lisowskiego

Aleksander Józef Lisowski to żyjący na przełomie XVI i XVII wieku pułkownik królewski, twórca i dowódca lisowczyków – lekkiej kawalerii. Uczestnik bitwy pod Kircholmem i wojen polsko-rosyjskich. Uważany za rozbójnika, ale też sprawnego dowódcę.

Pochodzenie

Aleksander Józef Lisowski urodził się ok. 1575-1580 r. Wywodził się ze szlacheckiej rodziny herbu Jeż, która w połowie XVI wieku przeniosła się z Prus Wschodnich na teren Wielkiego Księstwa Litewskiego. Jego ojciec Jan, również był wojskowym, podobnie jak trójka jego braci. Aleksander Józef był jednym z dwanaściorga dzieci Jana. Miał 3 siostry i 8 braci.

Nie wiadomo w zasadzie niczego o dzieciństwie młodego Lisowskiego. Pewnym jest, że był człowiekiem wykształconym, co uwidaczniało się w pisanych przez niego listach.

Szeregowy żołnierz

Swoją karierę zaczynał jako szeregowy żołnierz, pierwsza pewna informacja o nim pochodzi z końca XVI wieku, gdy po klęsce Mołdawian pod Bukowem przeszedł na stronę Jana Zamoyskiego, który wówczas zwyciężył.

W późniejszym czasie, w 1600 r. walczył na Inflantach pod chorągwią  Szczęsnego Niewiarowskiego. Cztery lata później zrobiło się o nim głośno gdy był jednym z przywódców w buncie żołnierzy z powodu niewypłacanego żołdu. Musiał zwracać na siebie uwagę dowódców, gdyż Jan Karol Chodkiewicz pisał o nim w swoich listach.

Bitwa pod Kirholmem

Józef Lisowski uczestniczył w 1605 r. w bitwie pod Kircholmem, według niektórych źródeł jako porucznik chorągwi husarskiej. Kolejne lata jego życia są nieznane, jednak za swoją postawę i zachowanie oraz udział w buncie został skazany na infamię – pozbawienie czci i praw obywatelskich.

Dymitriada

Pod koniec 1607 r. wraz z oddziałem liczącym 200 kozaków przyłączył się do Dymitra Samozwańca II, który pretendował do tronu cara. Aby umacniać jego pozycję, Lisowski wraz ze swoim oddziałem, który w niedługim czasie rozrósł się do 5 tysięcy osób, zajął terytoria od ujścia Wołgi do Donu. Był doskonałym dowódcą, gdyż w 1609 r. Dymitr Samozwaniec mianował go nawet wojewodą. Józef nie został jednak długo na tamtym terenie.

Działania wojenne pod Moskwą

W 1610 r. Lisowski przybył do wojsk oblężonych pod Smoleńskiem i przeszedł na stronę króla Zygmunta III Wazy. Rok później Sejm zniósł karę infamii z jego nazwiska, a sam zainteresowany w następnych latach pracował nad przygotowaniem wojsk do kolejnych wypraw moskiewskich. Z polecenia Jana Karola Chodkiewicza utworzył lekką, szybką i sprawną kawalerię, której koszt utrzymania nie obciążałby skarbu Rzeczpospolitej. Żołnierze pod przywództwem Lisowskiego, tzw. lisowczycy, służyli jedynie za obietnicę otrzymania łupów wojennych. Swoją najsławniejszą wyprawę odbył w 1615 r. kiedy wyruszył, aby zdobyć Briańsk. Oprócz niego podbił także Bilichów, Torsk, Kazym i Halecz. Jego wojsko musiało jednak powrócić do Polski w odwrocie, gdyż został zdradzony przez jednego z podwładnych.

Po jego powrocie do kraju został okrzyknięty bohaterem, tytułowany pułkownikiem Jego Królewskiej Mości i nagrodzony dużą sumą pieniędzy.

Śmierć

W 1616 r. ponownie wyruszył na tereny państwa moskiewskiego. Aleksander Lisowski nie powrócił jednak z tej wyprawy do kraju, gdyż zmarł nagle 11 października w obozie pod Starodubnem. Jego śmierć odbiła się echem wśród uczestników tamtej wyprawy, gdyż, jak uważał Chodkiewicz, osoba Lisowskiego mogła mieć wpływ na wynik walk o tron cara Rosji.

Aleksander Józef Lisowski zmarł bezpotomnie, nie zostawił też po sobie żadnego majątku.