Zofia Stryjeńska życiorys

Życiorys i biografia Zofii Stryjeńskiej

Zofia Stryjeńska (Lubańska) przyszła na świat 13 maja 1891 r. w Krakowie, zmarła 28 lutego 1976 r. w Genewie. Była malarką, graficzką i scenografką. Jedna z najbardziej znanych polskich artystek dwudziestolecia międzywojennego. Tworzyła głównie w stylu art déco. Związana z Karolem Stryjeńskim. 

Dzieciństwo i młodość 

Już jako dziecko uwielbiała malować. Szybko nawiązała współpracę w ilustrowanymi pismami, gdzie publikowała swoje prace.

Od dziecka dużo rysowała i malowała. Jako młoda dziewczyna została współpracowniczką pism ilustrowanych („Rola” i „Głosu Ludu”). Pierwsze kroki w malarstwie stawiała pod okiem L. Stroynowskiego. Kształciła się w Szkole Sztuk Pięknych dla kobiet Marii Niedzielskiej, która działała w Krakowie. Uczyła się tam malarstwa i sztuki stosowanej od 1909 r. do 1911 r. W młodości podróżowała z ojcem do Włoch, zwiedziła też Austro-Węgry. 

Aby móc studiować w Monachium na Akademii Sztuk Pięknych, zdecydowała się na udawanie mężczyzny. Podała się za Tadeusza Grzymałę Lubańskiego. Została zdemaskowana po roku nauki. Wtedy też powróciła do Krakowa. 

Działalność artystyczna

Dzięki poparciu krytyka sztuki Jerzego Warchałowskiego udało jej się zaistnieć w świecie krakowskich artystów. Szybko zbudowała silną pozycję w inteligenckim środowisku. 

Po zawarciu związku małżeńskiego, została wprowadzona w świat twórców literatury. Zawarła znajomość między innymi z Żeromskim, Reymontem czy Witkacym. 

W związku z pasją i karierą zawodową Karola Stryjeńskiego, para przeniosła się do Zakopanego. Tam Stryjeński pracował jako dyrektor Państwowej Szkoły Przemysłu Drzewnego. A kolei Zofia pracowała artystycznie. Po rozwodzie, który miał miejsce w 1927 r. przeniosła się do Warszawy. Tam dwa lata później poślubiła Artura Sochę. Jej wybranek był aktorem. Kryzys w związku przyszedł wraz z problemami ekonomicznymi. Ostatecznie Zofia podjęła decyzje o rozwodzie. 

Zasłynęła z malarstwa dekoracyjnego, które w sposób spójny korespondowało z architekturą. Pracowała również jako scenografka. Współpracowała m.in. z Teatrem Miejskim im. Słowackiego w Krakowie.

Początek lat 30. to wyjątkowo ciężki i mało twórczy okres w biografii Stryjeńskiej. Brak zamówień i coraz większe problemy finansowe przełamało dopiero zamówienie od Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Powstały wtedy m.in. wzory na kilim dla japońskiego cesarza Hirohito. 

Zofia Stryjeńska dołączyła również do zespołu dekoratorów, który odpowiadał za przygotowanie wnętrz statków MS Batory i MS Piłsudski. Wtedy nastąpił dla niej przełom, znów wróciła do łask. Jej obrazy ponownie stały się modne i na nowo zaczęły się sprzedawać. 

Emigracja

Wojnę spędziła w Krakowie. Dopiero w 1945 r. wyjechała do Szwajcarii. Tam osiadła razem z dziećmi. Cały czas planowała jednak wyjechać do USA. Na emigracji tęskniła za Polską i jej kulturą. Żyła bardzo skromnie. 

Charakterystyka twórczości 

Tworzyła głównie temperą. Pasjonowała ją zarówno litografia, jak i rysunek, plakat oraz projektowanie zabawek i tkanin. Zilustrowała kilka książek. 

Największą sławę za życia przyniosła jej dekoracja polskiego pawilonu na Wystawie Światowej w Paryżu w 1925 r. Na jej potrzeby stworzyła 6 obrazów, które ukazywały roczną pracę na wsi.

Chętnie przedstawiała w swoich pracach bóstwa słowiańskie. Była miłośniczką folkloru, często korzystała z motywów ludowych i ornamentów. Jej twórczość charakteryzował rozmach, wykorzystywanie żywych barw, bogactwo narracji. 

Jest autorką podręcznika savoir vivre pt. Światowiec współczesny, który wydała pod pseudonimem. 

Jej prace były rozpowszechniane przez oficynę Jakuba Mortkowicza. 

Za życia wystawiała w: Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych, Galerie Crillon (Paryż), New Art Salon (Londyn) oraz na Biennale w Wenecji w 1920, 1930 i 1932. 

Życie prywatne 

Poślubiła Karola Stryjeńskiego, który był architektem. Ich ślub odbył się 4 listopada 1916 r. Z tego związku przyszło na świat troje dzieci (w tym bliźniacy). Ich małżeństwo zakończyło się rozwodem w 1927 r. Po raz drugi wyszła za mąż w 1929 r. za Artura Sochę. 

Po drugim rozwodzie Zofia była jeszcze związana z Achillesem Brezą oraz Arkadym Fidlerem. 

Odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Złotym Wawrzynem Akademickim. 

Była członkiem ugrupowania artystycznego działającego pod nazwą Rytm. Dzięki przynależności do stowarzyszenia wzięła udział w Międzynarodowej Wystawie Sztuki Dekoracyjnej w Paryżu w 1925 r.  

Śmierć 

Zmarła 28 lutego 1976 r. w Genewie. Pochowano ją na cmentarzu w Chêne-Bourg.

Wybrane prace

• fresk w Muzeum Techniczno-Przemysłowym w Krakowie - 1917polichromia sal w baszcie Senatorskiej na Wawelu - 1917
• cykl pięciu obrazów Pascha - 1917-1918
• obraz Łowy bogów - 1921
• obrazy Poranek, Wieczór, Koncert Beriota - 1923
• projekt polichromii kamienic Rynku Starego Miasta w Warszawie - wraz z S. Ostrowskim w 1928 
• dekoracja wnętrz statku MS Batory - 1934
• dekoracja wnętrz statku MS Piłsudski - 1935 
• dekoracja sali cukierni Wedla w Warszawie - 1935