Krystyna Janda życiorys

Życiorys i biografia Krystyny Jandy

Krystyna Janda jest polską aktorką telewizyjną i serialową. Urodziła się 18 grudnia 1952 roku w Starachowicach.

Wykształcenie

W 1975 roku ukończyła z wyróżnieniem studia magisterskie na Wydziale Aktorskim Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie.

Kariera

Na scenie zadebiutowała w 1976 roku w warszawskim Teatrze Ateneum w roli Anieli w wyreżyserowanych przez Jana Świderskiego Ślubach panieńskich Aleksandra Fredry. Jeszcze jako studentka w 1974 roku zagrała w przedstawieniu telewizyjnym Trzy siostry Antoniego Czechowa w reżyserii Aleksandra Bardiniego. W 1976 roku zagrała Doriana Graya w Portrecie Doriana Graya Oscara Wilde’a w reżyserii Andrzeja Łapickiego w Teatrze Małym w Warszawie. Jej debiutem kinowym była główna rola reżyserki Agnieszki w filmie Andrzeja Wajdy zatytułowanym Człowiek z marmuru. Rola w tej produkcji przyniosła początkującej aktorce uznanie krytyków i widzów, a także sprawiła, że stała się ona jedną z ulubionych aktorek tego wybitnego reżysera, który w kolejnych latach wielokrotnie obsadzał są w swoich filmach, takich jak: Człowiek z marmuru, Człowiek z żelaza, Bez znieczulenia, Dyrygent czy Tatarak. W latach 70. i 80. wystąpiła również w kilku filmach Piotra Szulkina: Golemie, Wojnie światów – następne stulecie czy w O-bi, o-ba. Koniec cywilizacji. W 1981 roku Janda zagrała w uhonorowanym Oscarem filmie Mefisto w reżyserii Istvana Szabo. Do tej pory uważa się jednak, że jej najwybitniejszą kreacją filmową była rola Antoniny Dziwisz w Przesłuchaniu w reżyserii Ryszarda Bugajskiego. Występ w tej produkcji przyniósł Jandzie, między innymi, nagrodę dla najlepszej aktorki na festiwalu filmowym w Cannes. Równolegle do kariery filmowej rozwijała się jej kariera teatralna. Do 1987 roku współpracowała z warszawskim Teatrem Ateneum, występując także sporadycznie w Teatrze Scena Prezentacje. W kolejnych latach grała u największych polskich twórców filmowych, takich jak Kieślowski, Zanussi czy Barański. Od roku 1987 do 2005 Janda była aktorką warszawskiego Teatru Powszechnego, bardzo szybko stając się jego główną twarzą, przyciągającą na swoje spektakle pełne widownie. W latach 90. po raz pierwszy spróbowała także swych sił jako reżyserka, tworząc film Pestka według książki Anki Kowalskiej. Reżyserowała także sztuki teatralne. W 2005 roku aktorka założyła w Warszawie prywatny Teatr Polonia, w którym gra i reżyseruje i w którym jest także szefową artystyczną sceny. Jest również fundatorką i Prezesem Zarządu Fundacji Krystyny Jandy na rzecz Kultury. Krystyna Janda uznawana jest za legendę polskiego kina i teatru. To jedna z najbardziej uznanych i wpływowych kobiet polskiej kultury. Ma na swoim koncie ponad 60 ról teatralnych. Zagrała także ponad 45 ról - od klasycznych do współczesnych - w Teatrze Telewizji oraz około 50 ról w filmach fabularnych. Jest laureatką wielu nagród i odznaczeń przyznawanych zarówno w Polsce, jak i na świecie. Została nagrodzona, między innymi, na festiwalu filmowym w Montrealu, zdobyła Złotą Palmę w Cannes, Srebrną Muszlę w San Sebastian. Janda to kobieta wielu talentów – gra, śpiewa, reżyseruje, pisze felietony. Wydała już pięć albumów studyjnych i pięć książek. Często można zobaczyć ją w kampaniach reklamowych znanych marek i firm. Aktorka bardzo aktywnie udziela się na swoich profilach społecznościowych, a na profilu na Facebook'u obserwuje ją już ponad 370 tysięcy fanów. 

Życie prywatne

W latach 1974–1979 jej mężem był aktor, Andrzej Seweryn, z którym ma córkę, Marię. Małżeństwo dwojga utalentowanych aktorów trwało jednak krótko i było bardzo burzliwe. Drugim mężem i zarazem, jak sama twierdzi, miłością życia aktorki był operator filmowy, Edward Kłosiński. Para poznała się w 1976 roku na planie Człowieka z marmuru. Byli małżeństwem od 1981 roku i mieli wspólnie dwóch synów, Adama i Jędrzeja. Ich wspólne życie przerwała śmierć Kłosińskiego w 2008 roku.

Afera szczepionkowa

W styczniu 2021 roku o aktorce i jej rodzinie stało się głośno za sprawą kontrowersyjnej kwestii szczepień na COVID-19 poza kolejnością. Janda, wraz z córką Marią Seweryn i byłym mężem Andrzejem Sewerynem, znalazła się na liście 18 znanych osób ze świata kultury i sztuki, które, mimo że nie kwalifikowały się do grupy zero (w jakiej mieli szczepić się wyłącznie medycy), zostały zaszczepione szczepionkami z puli Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Wydarzenie to miało podobno na celu promocję szczepień w Polsce i zachęcenie niezdecydowanych i sceptycznie nastawionych do szczepień rodaków. Wywołało jednak bardzo negatywne emocje, a na osoby zaszczepione poza kolejnością spłynęła fala oburzenia i krytyki. Aktorka, która już w sylwestra pochwaliła się na swoim koncie w mediach społecznościowych, że została zaszczepiona, nie spodziewała się jednak, iż informacja ta wywoła zamęt i kontrowersje.

Wybrana filmografia

• 1976: Człowiek z marmuru – Agnieszka
• 1977: Pani Bovary to ja – Krystyna, przyjaciółka Anny
• 1977: Granica – Elżbieta Biecka, żona Ziembiewicza
• 1978: Rodzina Połanieckich – Christina
• 1978: Bez znieczulenia – Agata, studentka Jerzego
• 1979: Dyrygent – Marta
• 1980: W biały dzień – Ewa, kochanka "Białego"
• 1981: Mefisto – Barbara Bruckner
• 1981: Człowiek z żelaza – Agnieszka
• 1982: Przesłuchanie – Antonina Dziwisz
• 1985: Kochankowie mojej mamy – Krystyna Traczyk
• 1986: W zawieszeniu – Anna Mroczyńska
• 1988: Stan posiadania – Julia
• 1992: Zwolnieni z życia – "Francuzka"
• 1995: Tato – Magda, adwokat Michała
• 2000: Życie jako śmiertelna choroba przenoszona drogą płciową – Anna, była żona Tomasza
• 2011: Przedwiośnie – Jadwiga Barykowa, matka Cezarego
• 2009: Tatarak – Pani Marta/Aktorka
• 2009: Rewers – Irena Jankowska, matka Sabiny
• 2011: Sponsoring – Matka Alicji
• 2014: Pani z przedszkola – Babcia Krzysztofa
• 2015: Panie Dulskie – Aniela Dulska
• 2019: Słodki koniec dnia – Maria Linde
• 2020–: Królestwo kobiet – Ineza Klin