Andrzej Wajda życiorys

Spis treści

Życiorys i biografia Andrzeja Wajdy
Dzieciństwo i młodość
Praca reżysera
Nagrody i działalność dodatkowa
Kariera polityczna
Życie prywatne
Śmierć
Wybrana filmografia

Życiorys i biografia Andrzeja Wajdy

Andrzej Wajda przyszedł na świat 6 marca 1926 roku w Suwałkach. Jest uznawany za jednego z najwybitniejszych polskich reżyserów filmowych i teatralnych. Reżyser bardzo wszechstronny, w jego dorobku znajdują się filmy historyczne, polityczne, adaptacje dzieł literackich. Współtworzył polską szkołę filmową.

Dzieciństwo i młodość

Syn oficera Jakuba Wajdy i nauczycielki Anieli Białowąs. Jego ojciec został zamordowany w zbrodni katyńskiej w Charkowie. W młodości był harcerzem. Wajda wojnę spędził w Radomiu, tam brał udział w tajnym nauczaniu, pracował fizycznie.

W roku 1942 wstąpił do Armii Krajowej, gdzie działał jako łącznik. Po wojnie studiował malarstwo na krakowskim ASP (lata 1946-1949), dopiero w roku 1949 został przyjęty do Łodzi na reżyserię, od razu trafił na drugi rok. Studia ukończył w 1953 roku.

Praca reżysera

Debiutował jeszcze w szkole etiudą Zły chłopiec i dokumentem Ceramika iłżecka – obie produkcje powstały w 1951 r. Był uczniem Aleksandra Forda, z którym pracował między innymi na planie filmów Piątka z ulicy Barskiej i Młodość Chopina.

Najlepszy okres w jego twórczości to lata 50., wtedy powstały jedne z jego najważniejszych dzieł: Pokolenie (debiut pełnometrażowy, 1954 r.), Kanał (dzięki niemu został zauważony poza granicami Polski, 1956 r.), Popiół i diament (1958 r.). Wśród ważnych w jego karierze filmów należy wymienić również Wszystko na sprzedaż, do którego napisał też scenariusz, w którym widać nawiązania do śmierci Zbyszka Cybulskiego (aktor wystąpił między innymi w filmie Popiół i diament).

W 1972 r. ukazała się jego adaptacja Wesela Stanisława Wyspiańskiego. Następny sukcesem filmu opartego na polskiej klasyce literackiej była Ziemia obiecana na podstawie powieści Władysława Reymonta. Film spotkał się z wielkim uznaniem, między innymi w Moskwie, gdzie zdobył Złoty Medal na MFF. Kolejny ważny film to Człowiek z marmuru, który miał swoją premierę w 1976 r. zadebiutowała w nim Krystyna Janda. Tematykę polityczną Wajda podjął ponownie w 1981 r. w filmie Człowiek z żelaza, w którym poruszał tematykę Solidarności.

Andrzej Wajda wyreżyserował również adaptacje Pana Tadeusza (1998 r.) oraz Zemsty Aleksandra Fredry (2002 r.).

Warto wspomnieć również o Katyniu, który swoją premierę miał w 2007 r. i przedstawiał prawdę o zbrodni katyńskiej. Produkcja filmu kosztowała aż 15 mln zł. Film nominowano do Oscara. Kolejnym jego filmem nominowanym do Oscara były Powidoki (2016 r.). Był to ostatni film Wajdy.

Związany z Teatrem Starym w Krakowie i Teatrem Powszechnym w Warszawie.

Nagrody i działalność dodatkowa

W latach 1978-1983 był prezesem Stowarzyszenia Filmowców Polskich. Był także członkiem Europejskiej Akademii Filmowej oraz Francuskiej Akademii Sztuk Pięknych. Andrzej Wajda to reżyser wielokrotnie nagradzany. Wśród najbardziej prestiżowych nagród należy wymienić Oscara za całokształt twórczości, którego otrzymał w 2000 roku, Złotą Palmę w Cannes za film Człowiek z żelaza i Złotego Lwa za całokształt twórczości przyznanego w 1998 roku. Łącznie otrzymał 43 nagrody. Był także pomysłodawcą i inicjatorem powstania Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha w Krakowie (powstało w 1994 r.). Fundusze na powstanie muzeum pochodził z nagrody Kyoto Prize Fundacji Inamori.

Kariera polityczna

W latach 1989-1991 zasiadał w senacie RP. Startował z okręgu wyborczego na Suwałkach. Był kandydatem popieranym przez Komitet Obywatelski „Solidarność”. Nie ubiegał się o reelekcję, ale wielokrotnie publicznie komentował sprawy polityczne. Był kawalerem Orderu Orła Białego – najwyższego odznaczenia przyznawanego w Rzeczypospolitej Polskiej.

Życie prywatne

Jego pierwsze małżeństwo trwało od 1949 do 1959 roku. Swoją żonę Gabrielę Obremę poznał na krakowskim ASP. Małżeństwo zakończyło się rozwodem. W tym samym roku poślubił Zofię Żuchowską, jednak i to małżeństwo nie przetrwało próby czasu, rozwiódł się w 1967 roku i poślubił Beatę Tyszkiewicz. Ma z nią córkę. Ich związek trwał tylko 2 lata. Ostatnie małżeństwo Wajdy i Krystyny Zachwatowicz rozpoczęło się w 1974 r., zakończyła je śmierć reżysera.