Wolter życiorys

Życiorys i biografia Woltera

Własc. François-Marie Arouet – francuski filozof i pisarz z czasu oświecenia. Historyk i publicysta, jeden z bardziej wpływowych myślicieli swojej epoki.

Młodość, edukacja

Urodził się 21 listopada 1694 r. w Paryżu, w rodzinie zamożnych mieszczan (jego ojciec był adwokatem). Rodzicom zależało na dobrym wykształceniu syna, stąd też Francois od 1704 r. uczęszczał do kolegium jezuickiego. Był wyróżniającym się uczniem. Po ukończeniu szkoły pracował jako sekretarz i w 1713 r. wyjechał na kilka miesięcy do Hagi, aby towarzyszyć ambasadorowi francuskiemu.

Młodość i edukacja szkolna była czasem, w którym kształtował się jego światopogląd. Zetknął się wtedy z libertynami, a ich poglądy wywarły wpływ na jego późniejszą krytykę religii i Kościoła Katolickiego.

Prześladowania

Wolter (bo taki przyjął pseudonim pisarski) był postacią, która budziła duże emocje i kontrowersje. Śmiałość jego poglądów, a także podejrzenia dotyczące autorstwa tekstów obrażających regenta Filipa II, oszczerczych i wywrotowych sprawiły, że trafił do więzienia. W latach 1717-1718 przebywał w paryskiej Bastylii, gdzie przetrzymywano go bez formalnego wyroku. To tam napisał swój dramat Edyp, dzięki któremu zyskał ogromną popularność. W niedługim czasie ponownie popadł w konflikt z wpływowym francuskim arystokratą Guy de Rohan-Chabot, przez co nie był mile widziany w swojej ojczyźnie.

Emigracja

Wyjechał do Anglii, gdzie spędził trzy lata (1726-1729 r.). Zapoznawał się tam z dziełami ówczesnych naukowców i filozofów (m.in. Isaackiem Newtonem, Johnem Locke). Przymusowa emigracja okazała się przełomowa w światopoglądzie Woltera. Był on zachwycony brakiem cenzury i stopniem wolności, jakiego nie doświadczył w swojej ojczyźnie. W swoich poglądach skłonił się wówczas w stronę absolutyzmu oświeceniowego i deizmu, mimo kontynuacji krytyki religii. Zainspirowany życiem w Anglii napisał Listy o Anglikach, albo listy filozoficzne (opublikowane w 1743 r.), w których opisywał osiągnięcia Brytyjczyków, by zainspirować swoich rodaków.

Powrót do kraju

Po powrocie do kraju kontynuował swoją działalność publicystyczną i pisarską. Przez ponad 10 lat był związany z matematyczką i fizyczką – markizą Émilie du Châtelet. Wolter przez ten czas mieszkał w jej posiadłości. Próbował również swoich sił w pracy na dworze królewskim – w 1746 r. został oficjalnym historiografem.

W tym czasie powstało wiele dzieł Woltera, w których charakterystycznym satyrycznym stylem opisywały ówczesny świat. Oprócz dramatów (Zaira, Mahomet, Meropa) powstały Pogawędki i dialogi filozoficzne, a także Zadig, albo Przeznaczenie.

Pobyt na dworze króla Prus

Po śmierci swojej przyjaciółki i kilkunastu latach spędzonych we Francji, Wolter ponownie wyjechał, tym razem do Prus, gdzie w latach 1750-1753 r. przebywał na dworze Fryderyka II. Początkowa zażyłość między władcą, a filozofem w późniejszym czasie przerodziła się w niechęć (głównie ze względu na bezpośredniość Woltera i kapryśny charakter króla).

Fryderyk II nie był jedynym ówczesnym władcą, którego znał. Wolter korespondował m.in. ze Stanisławem Leszczyńskim czy Stanisławem Augustem Poniatowskim, a także z carycą Katarzyną II. Ta ostatnia swoimi zabiegami spowodowała poparcie filozofa dla pomysłu rozbioru Rzeczpospolitej, która w opinii mieszkańców Europy Zachodniej pozostawała zacofanym krajem rządzonym przez nieoświeconą szlachtę. Wolter mając na uwadze trudne położenie mieszczan i warstwy chłopów w porównaniu do uprzywilejowanych grup twierdził, że rozbiory Polski są dla ludności szansą na życie w cywilizowanych państwach, za jakie uważał Prusy i Imperium Rosyjskie.

Ferney

Po wyjeździe z Prus, przez pewien czas mieszkał w Genewie. W 1758 r. osiadł w majątku Ferney na pograniczu Francji i Szwajcarii. Wolter okazał się być dobrym zarządcą ziem, gdyż wprowadzając w życie oświeceniowe ideały sprowokował rozwój osady przez usprawnienie upraw czy założenie manufaktur. Równocześnie w dalszym ciągu pisał, powstały wtedy takie dzieła jak: Kandyd, czyli optymizm, Traktat o tolerancji, czy Prostaczek.

Wolter był także znany z obszernej korespondencji, którą prowadził przez całe swoje życie. Do dzisiaj zachowało się ok. 23 tysiące jego listów, wydanych w 102 tomach.

Śmierć

W 1778 r. powrócił do Paryża, gdzie witano go z ogromnymi honorami. Zmarł 30 maja tego samego roku.

Kilka lat po wybuchu rewolucji francuskiej, w 1791 r. rząd rewolucyjny przeniósł szczątki Woltera do Panteonu wybitnych Francuzów. Uroczystość została przeprowadzona z ogromnym rozmachem i miała charakter propagandowy, a także budujący wielkość samej rewolucji.

Poglądy

Jako czołowy myśliciel epoki oświecenia, Wolter skłaniał się ku ideałom wolnościowym i tolerancyjnym w kontekście światopoglądu i wierzeń. Jednak jego postać i poglądy, jakie głosił na przestrzeni lat wydają się być czasem niespójne, co zarzucają mu historycy zwłaszcza w kontekście poparcia rozbiorów Polski (jako postawy antywolnościowej).

Był przeciwny założeniom religii objawionej i w jego opinii błędnym przekonaniom związanym z różnymi wierzeniami. Miał także zdecydowane antyklerykalne nastawienie zwłaszcza w stosunku do Kościoła Katolickiego, mającego wówczas bardzo silną pozycję we Francji. Uważał, że wolność religijna i wyznaniowa, a także racjonalizm wolny od przesądów i fanatyzmu jest niezbędnym elementem nowoczesnych społeczeństw.