Wojciech Fortuna życiorys

Życiorys i biografia Wojciecha Fortuny

Wojciech Fortuna – skoczek narciarski, mistrz świata i pierwszy polski sportowiec, który zdobył złoty medal na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich w Sapporo w 1972 r. Reprezentant Polski w latach 1969–1975.

Dzieciństwo, pochodzenie

Wojciech Fortuna urodził się 6 sierpnia 1952 r. w Zakopanem. Jego matka Barbara była pielęgniarką, ojciec Mieczysław pracował najpierw jako zastępca dyrektora zakopiańskiego szpitala, a następnie był kierownikiem Spółdzielni Ochrony Mienia. Wojciech ma dwójkę rodzeństwa: siostrę Cecylię i nieżyjącego już brata Adriana, który również trenował skoki narciarskie. Nie był „rdzennym” góralem. Jego rodzice przenieśli się do Zakopanego po wojnie.

Pierwsze skoki

Już od dziecka chciał być skoczkiem, jego idolem był Marusarz. Wraz z kolegami każdej zimy budował skocznię, na której wykonywał swoje pierwsze próby. Regularne treningi rozpoczął mając 10 lat, kiedy dołączył do klubu Wisła-Gwardia Zakopane. Jego pierwszym trenerem został Jan Gąsiorowski.

Dostał buty i narty i ćwiczył wraz z niemal setką chłopców na Maleńkiej Krokwi. Już w swoim pierwszym sezonie startował w zawodach juniorskich w rodzinnym mieście zajmując bardzo różne miejsca (od 45 do 3). W późniejszym czasie przeniósł się na Średnią Krokiew, a mając 13 lat oddał swój pierwszy skok na Dużej Krokwi. Osiągnął wtedy odległość 75 m. Co warto podkreślić, zawodnicy skakali wówczas stylem klasycznym, ustawiając w locie narty równolegle do siebie, co nie pozwalało na osiąganie tak dużych odległości jak obecnie (gdy obowiązuje ustawienie nart w kształt V).

Mimo występowania w licznych zawodach lokalnych i ogólnopolskich, Fortuna nie osiągał znaczących rezultatów i zdobywał raczej odległe lokaty.

Początek kariery seniorskiej

W sezonie 1968/1969 zaczął trenować i startować w klubowej grupie seniorskiej. W kolejnym roku występował na zawodach zaliczanych do Pucharu Beskidów, w Szklarskiej Porębie, jednak zazwyczaj plasował się w drugiej dziesiątce zawodników. Na Mistrzostwach Europy juniorów w austriackim Gosau zajął 16 pozycję. Podobnie było na Mistrzostwach Polski.

Szkoleniowcy widzieli jednak potencjał w młodym zawodniku, gdyż został powołany do kadry narodowej w sezonie 1970/1971 przez trenera Janusza Forteckiego. Poza przebłyskami dobrej formy zajmował w dalszym ciągu miejsca w drugiej dziesiątce zarówno na zawodach krajowych jak i zagranicznych. Dostawał za swoje skoki niskie noty ze względu na lądowanie obiema nogami, zamiast telemarkiem. Nie dostał się również na zawody przedolimpijskie do Sapporo w 1971 r. w wyniku rywalizacji w reprezentacji.

Rok 1971 r. był też trudny dla młodego zawodnika pod względem zdrowotnym, gdyż zerwał wówczas przyczep mięśnia nad kolanem, a ściągnięty za wcześnie gips spowodował odnowienie kontuzji przy kolejnych próbach.

Igrzyska Olimpijskie w Sapporo

W sezonie olimpijskim 1971/1972 forma Wojciecha Fortuny zaczęła rosnąć. Uczestniczył wówczas po raz pierwszy z Turnieju Czterech Skoczni, zajmując ostatecznie 23 miejsce w klasyfikacji generalnej. Wygrał również jedne z krajowych eliminacji olimpijskich rozgrywanych w Zakopanem. Mimo bardzo dobrego występu i rosnącej dyspozycji PKOl i PZN nie chciały pozwolić na wyjazd zawodnika na Igrzyska do Japonii. Także działacze partyjni nie chcieli wydać zgody na dołączenie do reprezentacji. Argumentowano to małym doświadczeniem, młodym wiekiem zawodnika (Fortuna miał wtedy 19 lat) i brakiem wcześniejszych większych osiągnięć. Dopiero pod naciskiem trenerów i prasy wydano pozwolenie. Co ciekawe, przyszło ono w czwartek, a już w poniedziałek Fortuna znalazł się na pokładzie samolotu lecącego do Sapporo.

Początkowo był zawodnikiem rezerwowym, ale szybko awansował do drużyny olimpijskiej. Nie miał profesjonalnego kombinezonu. Załatwił go, wymieniając się z japońskim zawodnikiem za przywieziony z kraju kryształ.

W pierwszym konkursie olimpijskiego na średniej skoczni zajął szóste miejsce, co było ogromnym sukcesem i sygnałem, że kolejne zawody mogą pójść jeszcze lepiej.

11 lutego 1972 r. odbywał się konkurs na dużej skoczni Fortuna oddał skok na 111 m. Po jego próbie przerwano na chwilę konkurs i postanowiono skrócić rozbieg, gdyż obawiano się, że lepsi zawodnicy przeskoczą skocznię w tych warunkach. Faworyt konkursu, japoński zawodnik Kasaya nie zdołał wyprzedzić Polaka, ku zdumieniu publiczności i komentatorów. W drugiej serii Wojciech Fortuna oddał krótszy skok, bo jedynie 87,5 m. Powodem były bardzo trudne warunki i silny wiatr. Japończyk skoczył jeszcze gorzej od Polaka. Tym sposobem Fortuna utrzymał prowadzenie i zdobył złoto olimpijskie. Otrzymał również tytuł mistrza świata, automatycznie przyznawany wówczas mistrzowi olimpijskiemu.

Życie po Olimpiadzie

Po zaskoczeniu jakie wywołał swoim występem, Wojciech Fortuna z dnia na dzień stał się gwiazdą. Zarówno na lotnisku w Okęciu jak i w rodzinnym Zakopanem witały go tysiące ludzi. Jednak PRL-owska rzeczywistość sprawiła, że ogromny sukces jaki osiągnął młody zawodnik został zmarnowany. Władza postanowiła wykorzystać sukces skoczka do własnych celów propagandowych. Jak Fortuna sam wspominał, zapraszano go na liczne bankiety i imprezy, gdzie świętowano jego sukces dużymi ilościami alkoholu. Zaburzyło to rytm treningowy skoczka, sam też przyznał że stopniowe uzależnienie od alkoholu doprowadzało nawet do tego, że skakał pod wpływem, albo nie był nawet w stanie iść na zawody po piciu poprzedniego dnia.

W kolejnych sezonach skakał bardzo nierówno, od czasu do czasu zajmując miejsca w pierwszej dziesiątce. Jeszcze w 1972 r. zdobył złoto na Mistrzostwach Polski. Przy samej imprezie nie obyło się bez oszustw w mierzeniu odległości i notach, gdyż władza chciała pokazać, że mistrz olimpijski jest również najlepszym zawodnikiem w kraju. Później jeszcze dwukrotnie zajmował trzecie miejsce na zawodach tej samej rangi w 1973 i 1974 r.

Coraz większe problemy z alkoholem i brak treningów powodowały coraz gorszą formę zawodnika. Wysłano go również do odbycia służby wojskowej aby w ten sposób poradzić sobie z jego ekscesami.

Zakończenie kariery

W 1975 r. otrzymał wypowiedzenie z klubu sportowego, stracił również miejsce w reprezentacji. Później, jeszcze przez dwa lata trenował w WSK Zakopane. Ostatecznie zakończył karierę mając 27 lat. Przez pewien czas pracował w Wiśle-Gwardii, następnie jako taksówkarz. Równocześnie handlował nielegalnie m.in. dewizami.

Sportowa emerytura

Problemy z prawem spowodowały że kilkukrotnie przebywał w więzieniu na początku lat 80. Po wyjściu na wolność pracował jakiś czas na Śląsku. W 1986 r. wyjechał do USA i zaczął pracę najpierw na prostych stanowiskach, później założył własną firmę remontową. Do kraju powrócił na początku XXI wieku. Początkowo do Zakopanego, a później kupił dom w Gorczycy koło Augustowa. Wygrał z nałogiem i zaangażował się promowanie narciarstwa biegowego (stworzył tam trasę narciarsko–biegową), wspiera lokalne imprezy sportowe. Jest również organizatorem wystawy pt. Od Marusarza do Małysza i Kowalczyk, a także kustoszem Muzeum Sportów Zimowych.

Jeszcze w 1994 roku komentował dla TVP skoki narciarskie na ZIO w Lillehammer, w późniejszym czasie był wielokrotnie zapraszany do studia jako ekspert w trakcie transmisji skoków narciarskich.

Życie prywatne

W latach 1975-1982 był mężem Heleny Zimak. Mają dwójkę dzieci – Beatę i Tomasza. Ponownie ożenił się w 2002 r. z pochodzącą z Suwałk Marią Łoszewską.

Ciekawostki

Ma jedynie 165 cm wzrostu, w czasach kariery sportowej ważył 60 kg.

Ukończył zakopiańską Szkołę Zawodową jako elektryk samochodowy.

Jest autorem dwóch książek-wspomnień o charakterze autobiograficznym: Prawda o Sapporo i Szczęście w powietrzu. Powstały również filmy dokumentalne o jego postaci. Ostatnia publikacja biograficzna na temat Wojciecha Fortuny to książka Leszka Błażyńskiego: Wojciech Fortuna. Skok do piekła.

Jest honorowym członkiem Polskiego Związku Narciarskiego.