Tadeusz Mazowiecki życiorys

Życiorys i biografia Tadeusza Mazowieckiego

Tadeusz Mazowiecki urodził się 18 kwietnia 1927 r. w Płocku, zmarł 28 października 2013 r. w Warszawie. Był polskim politykiem, ostatnim premierem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz pierwszym III Rzeczypospolitej Polskiej. Współtworzył partie: Unia Demokratyczna i Unia Wolności.

Dzieciństwo i młodość

Jego ojciec Bronisław Mazowiecki był lekarzem (zmarł jeszcze przed wybuchem II wojny światowej). Jego matką była Jadwiga Szemplińska. Tadeusz Mazowiecki maturę napisał w 1946 r. w Płocku, podjął studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim, nie udał mu się ich ukończyć. W tym samym roku wstąpił do chadeckiej partii Stronnictwo Pracy. 

Początki działalności politycznej

Po szybkim wystąpieniu ze Stronnictwa Pracy, Tadeusz Mazowiecki zaangażował się w działalność Stowarzyszenia „Pax”. Była to organizacja gromadząca katolików, którzy współpracowali z władzami PRL. Powstała ona w 1947 r., Mazowiecki dołączył do jej szeregów zaledwie rok później. Z „Paxu” odszedł w 1955 r. przez konflikt wewnętrzny, część działaczy zarzuciła władzom stowarzyszenia, że decyzje, które zapadają nie są konsultowane z jego członkami. To Mazowiecki razem z Zabłockim rozpoczęli dyskusję na ten temat. Stowarzyszenie opuściło wtedy kilkunastu członków. 

Wcześniej pracował jako redaktor kilku pism prowadzonych przez stowarzyszenie, w tym był redaktorem naczelnym „Wrocławskiego Tygodnika Katolików”, w którym otwarcie krytykował między innymi biskupa Czesława Kaczmarka, którego aresztowano i skazano za rzekome szpiegostwo na rzecz Stanów Zjednoczonych (tak naprawdę powodem procesu były teksty biskupa dotyczące pogromu kieleckiego). Po frondzie Mazowiecki został odwołany ze stanowiska redaktora naczelnego tygodnika. Rozpoczął pracę w Instytucie Wydawniczym „Pax”, wydawnictwie, które publikowało książki teologiczne, filozoficzne i religijne. 

Razem z pozostałymi, byłymi już, członkami „Paxu” rozpoczął poszukiwanie nowej drogi politycznej. Początkowo udało mu się podjąć współpracę z redakcjami „Tygodnika Powszechnego” i „Po prostu” . W tym czasie założył również Ogólnopolski Klub Postępowej Inteligencji Katolickiej, a po jego likwidacji współzałożył Klub Inteligencji Katolickiej (ten przetrwał tylko do 1963 r.). 

W 1958 r. współzakładał i był pierwszym redaktorem naczelnym katolicko-społecznego pisma „Więź”. Czasopismo w późniejszych latach wspierało opozycjonistów i „Solidarność”.

Mazowiecki prezentował poglądy nie zawsze zbieżne z opinią władz, opublikował między innymi tekst, w którym zapowiadał rychłe nawiązanie stosunków dyplomatycznych Polski i Watykanu. KC PZPR w 1964 r. zaproponowało odwołanie go ze stanowiska. Krytykował go również Stefan Wyszyński, któremu nie spodobały się Dyskusje o polskich księżach drukowane w „Więzi” w 1968 r.

Kariera parlamentarna

W wyborach do Sejmu III kadencji został posłem wybranym z nieformalnego ruchu Znak. Posłem był przez trzy kadencje. Był członkiem Komisji Oświaty i Nauki, a także Pracy i Spraw Socjalnych. Później również Komisji Kultury i Sztuki. 

Angażował się w sprawy stosunków państwo-kościół. Walczył o dialog i możliwość rozmowy władz państwowych z kościelnymi. W imieniu wrocławskich studentów sprzeciwił się również zdjęciu z afiszy sztuki Dziady.

Po grudniowych protestach w 1970 r. walczył w Sejmie o powołanie komisji, która sprawdziłaby, jak były one tłumione. Już dwa lata później komunistyczne władze nie wyraziły zgody na udział Mazowieckiego w kolejnych wyborach. 

W 1976 r. razem z innymi członkami Znaku stworzył list, który był sprzeciwem wobec zapowiadanych zmian w Konstytucji RP. W zagranicznej prasie apelował do polskich władz o większą demokratyzację. Poparł także działania Polskiego Porozumienia Niepodległościowego, opozycyjnego ruchu dążącego do niepodległości. 

Podpisał apel 64 intelektualistów, którzy wspierali robotników Stoczni Gdańskiej. W 1980 r. towarzyszył Bronisławowi Geremkowi w negocjacjach Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego z rządem w Stoczni Gdańskiej. Został też doradcą Lecha Wałęsy i członkiem Rady Programowej działającej przy Krajowej Komisji Porozumiewawczej NSZZ „Solidarność”. W roku 1981 powierzono mu misję stworzenia „Tygodnika Solidarność”.

Po ogłoszeniu stanu wojennego został internowany. Od 22 grudnia 1981 r. przebywał w obozie w Jaworzu, a później w ośrodku w Darłówku. Zwolniono go dopiero 23 grudnia 1982 r., od razu powrócił do roli doradcy Lech Wałęsy. W 1984 r. KiK, którego był członkiem, opublikował tekst podkreślający zasługę „Solidarności” w rozwoju społeczeństwa, a ostro krytykował wprowadzenie stanu wojennego. 

W 1987 r. udało mu się wyjechać za granicę, odwiedził Belgię, Francję, Niemcy, Włochy i Austrię. Tam prowadził polityczne rozmowy. Razem z robotnikami strajkował w Stoczni Gdańskiej w sierpniu 1988 r., w tym samym roku został dołączył do Komitetu Obywatelskiego przy Przewodniczącym NSZZ „Solidarność”. 

Brał udział w obradach Okrągłego Stołu. Zajmował się głównie pluralizmem związkowym. Współtworzył także porozumienie o wyborach czerwcowych. Kiedy wznowiono wydawanie „Tygodnika Solidarność” ponownie został redaktorem naczelnym. 

Jako premier

Po wygranych dla Komitetu Obywatelskiego wyborach i porozumieniu ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym oraz Stronnictwem Demokratycznym znalazł się w gronie trzech kandydatów na premiera (obok Bronisława Geremka i Jacka Kuronia). 

Ostatecznie koalicja wybrała Tadeusza Mazowieckiego. 24 sierpnia 1989 r. powstał jego rząd, w jego skład weszło 11 członków Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, 4 z PZPR, 4 z ZSL i 3 z SD. Rząd zaczął wprowadzać szybkie reformy, które zmieniły ustrój polityczny panujący w Polsce, w tym wprowadzały wielopartyjność. Zmieniono też nazwę państwa na Rzeczpospolitą Polską oraz podjęto pracę nad zmianą Konstytucji. Rozpoczęto również przygotowanie do transformacji gospodarczej (plan Balcerowicza), która zatrzymała hiperinflację, wprowadziła prywatyzację i rozpoczęła gruntowną zmianę gospodarki. 

Nie wszystkie założenia rząd Tadeusza Mazowieckiego zdołał osiągnąć. Ciężkie było całkowite odcięcie się od władz komunistycznych, kiedy część ministerstw kierowana była przez członków PZPR, podobnie jak Służba Bezpieczeństwa (rozwiązano ją dopiero w lipcu 1990 r.). 

Końcem roku 1990 r. Mazowiecki stanął na czele nowej partii – Unii Demokratycznej. 4 stycznia 1991 Tadeusz Mazowiecki został odwołany z funkcji premiera. 

Udział w wyborach prezydenckich

W roku 1990 zaognił się również spór Mazowieckiego z Lechem Wałęsą, który ostatecznie doprowadził do ich starcia w wyborach prezydenckich. Wybory 1990 okazały się dla Tadeusza Mazowieckiego porażką, zdobył nieco ponad 18% głosów i nie wszedł do II tury. 

W II turze Lech Wałęsa ostatecznie pokonał Stanisława Tymińskiego.

Kariera polityczna po 1991 r.

W wyborach parlamentarnych 1991 r. prowadzona przez niego Unia Demokratyczna zdobyła bardzo duże poparcie. Mazowiecki został wybrany na posła. UD dołączyła do rządu tworzonego przez Hannę Suchocką, ale na skutek wotum nieufności konieczne były ponowne wybory parlamentarne, które odbyły się we wrześniu 1993 r., podobnie jak 2 lata wcześniej Mazowiecki znowu zdobył mandat. W wyborach większość głosów zdobyły partie postkomunistyczne. 

UD zmuszona była do zmian, w związku z tym 23 kwietnia 1994 r. razem z Kongresem Liberalno-Demokratycznym utworzyła Unię Wolności. Przez pierwszy rok istnienia na jej czele stał Mazowiecki, później zastąpił do Leszek Balcerowicz. Tadeusz Mazowiecki poświęcił się pracy nad nowym tekstem Konstytucji.

W kolejnych wyborach parlamentarnych w 1997 r. Mazowiecki został ponownie posłem. Były to ostatnie jego lata w sejmie, ponieważ już w 2001 roku UW nie udało się przekroczyć progu wyborczego. Wkrótce potem odszedł z partii, był to jego sprzeciw wobec decyzji których nie popierał (sojusz z SLD). W 2005 r. współzałożył nową Partię Demokratyczną – demokraci.pl, działał w niej do 2006 r., kiedy to ostatecznie zakończył swoją działalność partyjną. 

Był doradcą prezydenta Bronisława Komorowskiego (od początku jego kadencji, aż do swojej śmierci).

Śmierć

Zmarł 28 października 2013 r., trumna z jego ciałem wystawiona była w Pałacu Prezydenckim, a w dzień pogrzebu obowiązywała żałoba narodowa. Pochowano go na cmentarzu leśnym w Laskach. 

Życie prywatne i odznaczenia

Jego działalność doceniono wieloma nagrodami i odznaczeniami w Polsce i poza jej granicami. Między innymi kawaler Orderu Orła Białego i Krzyża Kawalerskiego Orderu Odrodzenia Polski. Honorowy obywatel kilku polskich miast, w tym Gdańska i Płocka. 

Tadeusz Mazowiecki był dwukrotnie żonaty. Z Krystyną Kuleszanką wziął ślub w 1947 r. Byli małżeństwem jedynie rok, kobieta zmarła na gruźlicę (możliwe, że choroba była następstwem przebywania w niemieckim nazistowskim obozie w Ravensbrück). Z drugą żoną, Ewą Próć miał trójkę synów, byli małżeństwem aż do śmierci kobiety w 1970 r.