Rosa Parks życiorys

Życiorys i biografia Rosy Parks

Rosa Parks była afroamerykańską działaczką na rzecz praw człowieka. Urodziła się 4 lutego 1913 roku w Tuskegee, a zmarła 24 października 2005 roku w Detroit.

Młodość

Była pierwszym dzieckiem Jamesa i Leony McCauley. Po rozpadzie małżeństwa rodziców Rosa wraz z matką i bratem przeprowadziła się do dziadków mieszkających w Pine Level w Alabamie. Z problemami dyskryminacji rasowej Rosa Parks zetknęła się bardzo wcześnie. W wieku wczesnoszkolnym opanowała dzięki matce umiejętność czytania, a gdy miała 11 lat ukończyła szkołę wiejską, w której obowiązywała segregacja rasowa. Uczniowie czarnoskórzy chodzili do szkoły na piechotę, podczas gdy białym uczniom miasto zapewniało transport i nowe budynki.

Następnie dziewczynka ukończyła Przemysłową Szkołę dla Dziewcząt. W wieku 16 lat uczęszczała do Nauczycielskiego College'u Stanu Alabama dla Czarnoskórych, ale z powodu choroby matki i babci zmuszona była przerwać edukację i powrócić do Pine Level. Podjęła pracę w fabryce ubrań w Montgomery.

W 1932 roku wzięła ślub z Raymondem Parksem, fryzjerem i członkiem Krajowego Stowarzyszenia dla Postępu Ludności Kolorowej, do którego sama dołączyła w 1943 roku, zostając wkrótce liderką młodzieży oddziału w Montgomery.

Incydent w autobusie

W Montgomery obowiązywały zasady, które jasno mówiły, że w autobusach pierwsze 10 rzędów siedzeń było zarezerwowane dla białych pasażerów, a w kolejnych mogli siedzieć czarnoskórzy mieszkańcy. Dodatkowo funkcjonowała niepisana zasada, iż – w razie zajęcia przez białych pasażerów wszystkich przeznaczonych dla nich miejsc – czarnoskórzy powinni ustąpić miejsca kolejnym białym osobom chcącym zająć miejsce.

1 grudnia 1955 roku, wracając z pracy do domu, Rosa Parks zgodnie z wytycznymi usiadła w jedenastym rzędzie. Kiedy autobus wypełnił się pasażerami, kierowca polecił Parks i trzem innym pasażerom przejście na tył pojazdu. Rosa jako jedyna odmówiła, twierdząc iż zgodnie z przepisami znajduje się w części zarezerwowanej dla czarnoskórych pasażerów. Kierowca autobusu wezwał wówczas policję, która zatrzymała Parks za naruszenie miejscowych przepisów dotyczących korzystania ze środków komunikacji i umieściła ją w areszcie.

Cztery dni później odbyła się rozprawa sądowa, w wyniku której sąd uznał Parks winną, wymierzył jej grzywnę i obciążył kosztami sądowymi. Kobieta odmówiła zapłacenia kary i odwołała się do Sądu Obwodowego. W wyniku zaistniałej sytuacji Rosa wraz z mężem stracili pracę, a na każdym kroku spotykały ich prześladowania i pogróżki.

Matka ruchów praw obywatelskich

Gest Rosy Parks był iskrą, która dała początek ruchowi praw obywatelskich w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku.

Incydent spowodował wielomiesięczny bojkot autobusów miejskich. Akcję organizował nieznany wówczas pastor Martin Luther King. Bojkot zmienił się wkrótce w masowe wystąpienia w innych miastach na południu Stanów Zjednoczonych. W trakcie bojkotu czarnoskórzy mieszkańcy Montgomery spotykali się z aktami przemocy ze strony białych mieszkańców miasta, jednak nie przerwali swoich działań. Ich akcja spotkała się z dużym zainteresowaniem ze strony zarówno krajowych, jak i międzynarodowych mediów.

W 1956 roku Sąd Okręgowy Stanów Zjednoczonych orzekł, że podział autobusów na sektory dla białych i czarnych jest niezgodny z konstytucją. Po trwającym 381 dni bojkocie, kiedy to czarnoskórzy zdecydowali się nie korzystać z autobusów, skończyła się segregacja rasowa w autobusach komunikacji miejskiej.

Dalsze losy

Na początku 1957 roku, po tym, jak nie mogła znaleźć pracy w Montgomery wspólnie z matką i mężem Rosa wyjechała do Detroit, gdzie pracowała w sztabie demokratycznego kongresmana Johna Conyersa. W 1988 roku odeszła na emeryturę, ale nie zakończyła wtedy swojej działalności społecznej. Wspólnie z Elaine Eason Steele powołała Rosa and Raymond Parks Institute for Self Development, którego celem była pomoc młodzieży z Detroit w wykorzystywaniu jej potencjału i znajdowaniu zajęć. Brała też udział w wielu spotkaniach na rzecz praw obywatelskich. W ostatnich latach życia cierpiała na demencję. Zmarła 24 października 2005 roku w Detroit, a jej prochy wystawiono w rotundzie Capitolu, gdzie pożegnać ją przyszło około 50 tys. ludzi. Kaplicę w której spoczęła wraz z mężem i matką nazwano Kaplicą Wolności im. Rosy L. Parks.

Symbol

Rosa Parks do dziś uznawana za jeden z symboli walki z segregacją rasową, a także nazywana jest „matką ruchu praw obywatelskich”. Była wielokrotnie honorowana i nagradzana za swoją działalność, między innymi Złotym Medalem Kongresu Stanów Zjednoczonych, Prezydenckim Medalem Wolności czy Nagrodą im. Martina Luthera Kinga.

Autobus, którym jechała Parks, znajduje się obecnie w muzeum Henry'ego Forda w Dearborn w stanie Michigan.