Lilith życiorys

Historia i postać Lilith

Lilith w żydowskim folklorze i tradycji to pierwsza kobieta i żona biblijnego Adama. Z kolei według tradycji i mitologii mezopotamskiej jest to demon zagrażający życiu nowonarodzonych dzieci i kobiet w ciąży.

Znaczenie imienia

Ciężko jest jednoznacznie określić pochodzenie i znaczenie tego imienia. W języku hebrajskim oznaczało ono nocnego demona/nocnego potwora lub też od słowa „lulti” lubieżność. Według rękopisów odnalezionych w Qumran to ona miała być demonem-wężem, kusicielem, który uwiódł Ewę w rajskim ogrodzie. Oprócz mezopotamskiego i żydowskiego pochodzenia inna wersja mitu mogła być związana również z mitologią grecką. Lilith występuje tam pod postacią Lamii – libijskiej królowej związanej z Zeusem. Po porzuceniu przez Zeusa i odebraniu jej dzieci przez jego żonę Herę, sama od tej pory porywała cudze potomstwo.

Obecność w tradycji żydowskiej

Inne Midrasze nie przekazują spójnej wizji tej postaci, pojawia się ona jako demon nocny, istota pożerająca własne dzieci.

W Midraszach z okresu późnej starożytności pojawiały się wzmianki, mówiące o Lilith jako pierwszej żonie Adama. Mają one jednak ubogie podstawy w innych źródłach z tego czasu oraz w tekstach średniowiecznych. Według tego mitu Lilith była ulepiona z tej samej ziemi, co pierwszy mężczyzna. Nie chciała jednak być mu posłuszna i podporządkowana, dlatego została wydalona (a według innych wersji sama uciekła) z ogrodu rajskiego. Ścigana przez aniołów odmawiała powrotu do Edenu i bycia poddaną mężczyźnie, co niektórzy współcześni autorzy odczytują jako manifest feministyczny. Częściej jednak traktowano ją jako synonim zła i zepsucia.

W żydowskiej tradycji z czasów nowożytnych echa tych legend przejawiały się w postaci amuletów używanych do ochrony ciężarnych i nowonarodzonych dzieci. Obecność takiego artefaktu przy dziecku miała zapobiegać porwaniu go przez demona.

Kobieta o ptasich stopach

Postać kobiety na terakotowej tabliczce sumeryjskiej pochodzącej z II tysiąclecia przed n.e. znana jako Królowa nocy, długo utożsamiano z postacią mitycznego demona. Przechowywana obecnie w Muzeum Brytyjskim tabliczka przedstawia nagą kobietę o ptasich stopach. Stoi w towarzystwie sów i lwów, a w rękach trzyma atrybuty sprawiedliwości. Obecnie kwestionuje się hipotezę o uwiecznieniu jej na płaskorzeźbie na rzecz bogiń z mezopotamskiego panteonu.