Józef Egipski życiorys

Rys biograficzny Józefa Egipskiego

Józef z Egiptu – postać biblijna występująca w Księdze Rodzaju Starego Testamentu. Jeden z dwunastu synów patriarchy Jakuba, zarządca dóbr w starożytnym Egipcie.

Pochodzenie

Jego imię z jęz. hebrajskiego znaczy „Oby Bóg dodał [jeszcze inne dzieci]”, „niech Bóg pomnoży”. Był dziesiątym synem Jakuba i jego drugiej żony. Przez długi czas Rachela nie mogła mieć swojego potomstwa, kiedy więc urodziła Jakuba, stał się on ukochanym synem ojca, który wyraźnie faworyzował go na tle innych swoich dzieci.

Gdy miał siedemnaście lat wraz ze swoimi braćmi wypasał trzody. Ojciec dał mu piękną tkaną szatę, jako wyraz swojej miłości, co wywołało zazdrość rodzeństwa i ich nienawiść wobec Józefa.

Sny Józefa

Jako młody mężczyzna miał nietypowe sny, które budziły jeszcze większą niechęć jego braci i równoczesne zdziwienie rodziców. Józefowi śniło się, że wraz z rodzeństwem wiązał na polu snopy i w pewnym momencie jego wiązka wstała, a snopy braci oddawały jej pokłon. Innym razem śniło mu się, że jedenaście gwiazd, słońce oraz księżyc oddawało mu cześć. Jak okazało się wiele lat później były to prorocze wizje, a dar tłumaczenia snów ocalił Józefowi życie.

Pojmanie i sprzedanie do niewoli

Gdy starsi synowie Jakuba paśli stada w Sychem, ojciec posłał Józefa, aby ten sprawdził czy wszystko jest w porządku. Młodzieniec podążał śladem swoich braci i dotarł aż do Dotain.

Ci spostrzegli go już z daleka i naradzając się między sobą postanowili go zabić, wrzucić do pobliskiej studni i skłamać ojcu, że zabiło go dzikie zwierzę. Jeden z braci, Ruben postanowił ocalić Józefa od śmierci i zdołał namówić rodzeństwo by nie doprowadzali do rozlewu krwi. Gdy Józef przybył do braci, ci pobili go, zdarli z niego szatę od ojca i związanego wrzucili do studni. Gdy przejeżdżała koło nich karawana kupców izmaelskich wędrujących do Egiptu, postanowili sprzedać brata w niewolę za dwadzieścia sztuk srebra.

Gdy Jakub zobaczył zakrwawione szaty ukochanego syna (uprzednio poplamione krwią koźlęcia) popadł w rozpacz i nikt nie był w stanie go pocieszyć.

Służba u Potifara

Gdy Józef przybył wraz z karawaną do Egiptu, został sprzedany jako niewolnik do domu Potifara – urzędnika faraona i przełożonego dworzan.

Bóg opiekował się Józefem i sprzyjał mu we wszystkim co robił, co szybko zauważył jego pan. Ze względu na powodzenie swojego niewolnika był dla niego życzliwy i uczynił Józefa swoim osobistym sługą, a później zarządcą całego swojego domu.

Żona Potifara widząc, że Józef jest atrakcyjnym człowiekiem cieszącym się zaufaniem jej męża, chciała go uwieść. Złapała go za płaszcz i chciała zaciągnąć do swojej sypialni, ten jednak wyrwał się kobiecie zostawiając okrycie w jej rękach. Zraniona i odrzucona postanowiła się zemścić i fałszywie oskarżyła Józefa, że to on przyszedł do niej z zamiarem zgwałcenia, a gdy zaczęła krzyczeć zostawił swój płaszcz. Potifar słysząc tę historię uwierzył żonie i wtrącił swojego sługę do więzienia.

Pobyt w więzieniu

Mimo swojego dramatycznego położenia, Józef nie użalał się nad sobą i nie stracił zaufania do Boga, a ten obdarzał go swoim błogosławieństwem. Również w trakcie niewoli dał o sobie znać jego dar do wyjaśniania snów. Dwóm innym służącym faraona – piekarzowi i podczaszemu przepowiedział, który z nich będzie ułaskawiony, a który zostanie ukarany śmiercią za swoje przekroczenie. Gdy owe wyjaśnienia okazały się prawdziwe, stał się jeszcze bardziej szanowany.

Wyjaśnienie snu faraona

Dwa lata później, gdy Józef w dalszym ciągu przebywał w więzieniu, faraon miał dziwne i niepokojące sny, których nikt nie potrafił wyjaśnić. Zarówno miejscowi kapłani, jak i sprowadzeni z daleka magowie rozkładali bezradnie ręce, nie potrafiąc wytłumaczyć znaczenia wizji siedmiu krów tłustych i chudych oraz siedmiu kłosów pełnych i pustych. Wówczas podczaszy królewski, któremu w więzieniu Józef przepowiedział ułaskawienie przypomniał sobie o dawnej znajomości.

Przyprowadzono Józefa przed oblicze faraona, a ten wyjaśnił władcy, że siedem tłustych krów i pełnych kłosów oznaczało siedem lat dobrobytu, jakie miały nadejść w Egipcie. Z kolei chude krowy i puste kłosy były przepowiednią kolejnych siedmiu lat głodu w całym regionie, gorszego niż doświadczane do tej pory. Przerażony faraon zapytał Józefa o to, co w związku z tym ma zrobić, na co ten poradził mu, aby korzystając z lat dobrobytu gromadzić w spichlerzach zboże na gorsze czasy.

Praca zarządcy

Gdy faraon usłyszał wyjaśnienia snu i mądrą propozycję rozwiązania postanowił mianować Józefa swoim zarządcą. Do jego obowiązków od tej pory należało podróżowanie po całym kraju i nadzorowanie gromadzenia zapasów.

Z kolei gdy nastały lata głodu i w całej okolicy zaczęło brakować żywności Józef był osobą, która kierowała wydawaniem i sprzedażą zboża. Wieść o dobrobycie w Egipcie dotarła również do Kanaanu, gdzie rodzina Jakuba zaczęła cierpieć głód. Stary ojciec wysłał więc swoich synów (z wyjątkiem Beniamina) do Egiptu, aby zakupili żywność.

Ponowne spotkanie braci

Niczego nieświadomi Kananejczycy przybyli do zarządcy kraju, nie poznając w nim swojego brata. Józef z kolei od razu rozpoznał swoją rodzinę, jednak mimo głębokiego wzruszenia nie dał tego po sobie poznać. Oskarżył przybyszów o szpiegostwo i zatrzymując w więzieniu Symeona, kazał pozostałym przyprowadzić najmłodszego brata. Potajemnie oddał im również pieniądze, jakimi płacili za zboże.

Bracia Józefa przybyli ponownie do Egiptu, gdy rodzinie skończyły się wszelkie zapasy. Po długich naleganiach synów Jakub zgodził się posłać z nimi Beniamina, gdyż Józef zakazał im pokazywania się w Egipcie bez niego.

Pojednanie

Gdy ponownie przybyli do Józefa, ten rozpoznał wśród nich Beniamina i wzruszył się głęboko. Wyprawił dla swoich braci ucztę we własnym domu, jednak w dalszym ciągu nie wyjawił im kim jest.

Gdy synowie Jakuba wyjechali następnego dnia do Kanaanu ich brat dokonał jeszcze jednego podstępu zanim odkrył przed nimi swoją tożsamość. Wybaczył też swoim braciom dawną krzywdę, gdyż dzięki niej mógł teraz wybawić swoją prawdziwą rodzinę od klęski głodu. Zaprosił też cały ród Izraela, aby zamieszkał w Egipcie, w krainie Goszen.

Synowie Jakuba powrócili do Kanaanu, aby zabrać z powrotem do Egiptu swoje rodziny i cały dobytek. Dobrobyt i wstawiennictwo Józefa sprawiło, że cała rodzina bardzo się rozrastała.

Rodzina

Jeszcze w trakcie lat dobrobytu Józef ożenił się z Asenat, która była córką egipskiego kapłana Poti Fera. Mieli dwóch synów – Manassesa i Efraima. Według przekazów tradycji żydowskiej żona Józefa przyjęła jego wiarę, gdyż jedynie dzięki temu mogło dojść do zawarcia przez nich małżeństwa.

Śmierć

Józef zmarł mając, według przekazów biblijnych, 110 lat i został zabalsamowany. Przed śmiercią zobowiązał swoją rodzinę, aby zabrali ze sobą jego szczątki, gdy będą opuszczać Egipt. Obietnica ta została spełniona dopiero 400 lat później, gdy Izraelici zostali wypuszczeni z niewoli.

Upamiętnienie, obecność w kulturze

Postać Józefa przewija się wielokrotnie zarówno na kartach Biblii jak i midraszy – innych żydowskich tekstów kultury.

Historia biblijna stała się również inspiracją do stworzenia wielu obrazów, a współcześnie także filmów.