Johannes Gutenberg życiorys

Życiorys i biografia Johannesa Gutenberga

Johannes Gutenberg to niemiecki rzemieślnik, drukarz i złotnik żyjący w XV wieku. Stworzył pierwszą na świecie metodę druku na skalę przemysłową.

Pochodzenie

Dokładna data urodzenia Gutenberga nie jest znana, przyjmuje się, że przyszedł na świat między rokiem 1394, a 1404 (najprawdopodobniej w 1400 r.) w Moguncji – niemieckim mieście nad Renem. Wywodził się z dobrze sytuowanej rodziny – jego ojciec był miejskim patrycjuszem i mincerzem, handlował także suknem. Z kolei matka pochodziła z niższych warstw społecznych, a takie związki należały wówczas do rzadkości. Johannes był najmłodszym dzieckiem Gutenbergów – miał starszego brata i siostrę. Nazwisko rodziny zostało prawdopodobnie zaczerpnięte z nazwy domu, w którym mieszkali w Moguncji.

Edukacja

Jako dziecko prawdopodobnie opuścił rodzinne miasto z powodu konfliktu ojca z ówczesnymi władzami miasta i zamieszkał wraz z rodziną w domu należącym do matki.

Brak jest również jednoznacznych informacji na temat jego edukacji, historycy przypuszczają, że ukończył uniwersytet w Erfurcie z zakresu nauk wyzwolonych.

W latach 20. XV wieku powrócił do Moguncji. Zdobył tam wiedzę z zakresu obróbki metali i kamieni szlachetnych, zajął się również mincerstwem. Ta wiedza z pewnością pomogła mu w późniejszych dokonaniach.

Pobyt w Strasburgu

Johannes ponownie wyjechał z miasta w 1428 r. W Moguncji zaostrzył się wówczas kryzys gospodarczy oraz konflikt między patrycjuszami a władzami miasta. Nie ma informacji na temat miejsca pobytu Gutenberga. Wiadomo, że w Strasburgu był już w 1434 r. Prowadził tam bogate życie towarzyskie, ponadto produkował i prowadził sprzedaż lusterek dla pielgrzymów zmierzających do Akwizgranu. Przyuczał też nowych rzemieślników w dziedzinie obróbki kamieni szlachetnych.

Według niektórych źródeł już w trakcie pobytu w stolicy Alzacji w 1440 r. została wynaleziona przez niego metoda drukarska, polegająca na używaniu ruchomych czcionek. Powstałe tam publikacje miały być niewielkie objętościowo, tak jak np. podręczniki akademickie do łaciny. Zdaniem historyków Gutenberg wyjechał ze Strasburga w 1444 r. i znowu przybył do rodzinnej Moguncji.

Założenie drukarni

Wraz z Johannem Fustem, swoim wspólnikiem założył drukarnię mieszczącą się prawdopodobnie w domu rodzinnym. W latach 50. otworzyli kolejny, nowocześniejszy zakład, gdzie była drukowana najbardziej znana księga – Biblia 42-wierszowa (lata 1452-1455).

Mimo powszechnie panującej opinii, że to Gutenberg wynalazł druk, nie było to nowe osiągnięcie i istniało już znacznie wcześniej (w XI wieku wykonywano druki w Chinach), z kolei w Europie podejmowano już wcześniej próby szybszego powielania m.in. za pomocą drzeworytów. Fenomenem i niezwykłością drukarni Johannesa było połączenie istniejących już wcześniej metod: ruchomych czcionek, tworzonych najpierw jako stemple, z których odlewano potem w metalu matryce i prasy śrubowej używanej do tej pory do produkcji soków i w papiernictwie. Ujednolicenie czcionek i ich krojów bardzo poprawiło czytelność wydrukowanych liter, a układanie czcionek w całą następnie powielaną stronę przyspieszyło proces.

Najważniejsze wydawnictwa

Najważniejszą wydaną przez Johannesa księgą była Biblia 42-wierszowa, nazywana później Biblią Gutenberga. Wydawana w dwóch tomach miała odpowiednio 224 i 319 kart. Powstało ok. 30-35 egzemplarzy na pergaminie i 140-145 w wersji papierowej. Było to szczególne wydawnictwo, gdyż poza drukowanym tekstem dodawano ręczne złocenia i zdobienia.

Na przełomie lat 1459-1460 powstał przedruk wcześniejszej wersji, Biblia 36-wierszowa. Jej drukiem przypuszczalnie zajmowali się uczniowie Gutenberga.

Poza Pismem Świętym, w mogunckiej drukarni powstały jeszcze mniejsze publikacje takie jak: kalendarze „tureckie” – zawierające wierszowane odezwy do obrony chrześcijaństwa przed najazdem tureckim, modlitwy oraz wydrukowane po raz pierwszy życzenia noworoczne.

Popularne były również mniejsze wydawnictwa – wspomniana wcześniej książka do nauki łaciny, Bulla turecka (odezwa papieża Kaliksta III), czy wydany w języku niemieckim kalendarz lekarski i kalendarz astronomiczny.

Ostatnie lata życia

Współpraca Gutenberga z Fustem nie trwała długo i została zerwana w 1455 r. Johannes utracił wówczas swój zakład w wyniku nieporozumień dotyczących finansów. Kontynuował swoją działalność drukarską w dalszym ciągu, jednak na znacznie mniejszą skalę.

Z pewnych informacji nt. ostatnich lat życia wynalazcy wynika, że przebywał on w Eltville am Rhein na dworze nowego arcybiskupa – Adolfa II. Wstąpił tam do bractwa przygotowującego do dobrej śmierci. Borykał się również z problemami zdrowotnymi, gdyż stracił wzrok w podeszłym wieku.

Śmierć

Johannes Gutenberg zmarł 3 lutego 1468 r. w Moguncji i został pochowany w tamtejszym kościele franciszkanów. Jego grób nie przetrwał jednak do czasów współczesnych.

Wpływ na kulturę

Upowszechnienie druku, a dzięki temu książek miało niebagatelny wpływ na kształt świata. Zresztą wynalazek Gutenberga podobnie jak upadek Bizancjum jest traktowane jako symboliczny moment graniczny między średniowieczem, a renesansem.