Józef Beck życiorys

Życiorys i biografia Józefa Becka

Józef Beck przyszedł na świat 4 października 1894 r. w Warszawie, zmarł 5 czerwca 1944 r. w Stănești w Rumunii. Był politykiem, współpracownikiem Józefa Piłsudskiego, wicepremierem w jego rządzie, pułkownikiem, żołnierzem Legionów Polskich. Od 1932 r. do czasu wybuchu II wojny światowej sprawował funkcję ministra spraw zagranicznych. Nie przyjął propozycji III Rzeszy, aby Polska oddała Gdańsk i zgodziła się na eksterytorialną autostradę do Prus Wschodnich. Beck był senatorem przez dwie kadencje, należał do klubu OZN. 

Dzieciństwo i młodość

Jego matką była Bronisława Łuczkowska. Ojciec Józef był prawnikiem, przez dwa lata przebywał w rosyjskim więzieniu, skazany za działalność w organizacjach niepodległościowych.

W dzieciństwie mieszkał w Rydze, we Lwowie, a następnie w Limanowej. 

Józef ukończył szkołę średnią w Krakowie. Studiował budowę maszyn na Politechnice Lwowskiej. Po roku przeniósł się do Wiednia na Akademię Handlu Zagranicznego.

Jako dziewiętnastolatek poznał Józefa Piłsudskiego (w późniejszych latach byli bliskimi współpracownikami).  Niespełna rok później zdecydował o wstąpieniu do Polskiej Organizacji Wojskowej, a później do Legionów Polskich. Tam szybko awansował do stopnia podporucznika (już po 2 latach służby).

Kariera wojskowa

W 1918 r. został przydzielony do III Korpusu Polskiego w Rosji, kiedy go rozbito wrócił do Lwowa. Później przerzucany był między innymi do Kijowa i Lublina, tam w 1918 r. wstąpił do oddziału organizowanego przez Edwarda Śmigłego-Rydza. Walczył z nim na froncie ukraińskim. Później w Drohobyczu wsparł grupę pułkownika Beliny-Prażmowskiego.  

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, Piłsudski wysłał go do Rumunii, już w 1920 r. mianowano go szefem Oddziału II Sztabu Generalnego Wojsk Polskich. Był przedstawicielem Piłsudskiego podczas wielu zagranicznych konferencji i negocjacji. 

Działalność polityczna

W tym czasie słynął z swoich proniemieckich poglądów i niezbyt przyjaznego stosunku do Francji. W 1922 r. mianowano go attaché wojskowym RP w Paryżu. 

Po raz pierwszy został ministrem spraw zagranicznych w rządzie Wincentego Witosa. Jednak, gdy tylko Piłsudski wycofał się z polityki, Beck od razu został usunięty ze stanowiska. 

Do służby wojskowej powrócił w 1924 r., dołączył do 5 Dywizjonu Artylerii Konnej. Bardzo szybko, po niespełna roku skierowano go do Warszawy na kursy doszkalające. Tego samego roku został podpułkownikiem i oficerem Sztabu Generalnego. 

W maju 1926 r. (12 maja), kiedy doszło do zamachu majowego, bez wątpliwości poparł Józefa Piłsudskiego. Sam zresztą brał udział w przygotowaniu zamachu. Beck w nowo powstałym rządzie zajął stanowisko szefa Gabinetu Ministra Spraw Wojskowych. Funkcję tę pełnił do 1930 r.

Kiedy Piłsudski przejął stanowisko premiera po Walerym Sławku, Beck został wicepremierem, a 6 grudnia 1930 r. wiceministrem spraw zagranicznych. Władzę nad resortem objął po dymisji Zaleskiego. Beck rządził według wskazówek Józefa Piłsudskiego. Szczególnie zależało mu na prowadzeniu sprawiedliwej polityki między Niemcami i ZSRR. Samodzielnie lub za pośrednictwem delegatów prowadził pokojowe rozmowy między innymi z ministrem spraw zagranicznych Czechosłowacji oraz Hitlerem (za pośrednictwem Alfreda Wysockiego – posła w Berlinie, ustalił on, że Hitler ma wobec Polski pokojowe zamiary). 

Pakty o nieagresji

W 1933 r. Lipski (zastąpił na stanowisku awansowanego Wysockiego) otrzymał od Becka polecenie zaproponowania Hitlerowi zawarcia paktu o nieagresji. Ostatecznie, zgodnie z wolą Hitlera, dokument nazwano deklaracją o niestosowaniu przemocy. Ogłoszono ją 26 stycznia 1934 r. 

Jednocześnie Beck prowadził rozmowy z Wiaczesławem Mołotowem (premier ZSRR), na ich mocy pakt Polski i Związku Radzieckiego o wzajemnych pokojowych stosunkach przedłużono o 10 lat. 

Działania Józefa Becka po śmierci Józefa Piłsudskiego

Piłsudski zmarł 12 maja 1935 r., na stanowisku Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych zastąpił go gen. Edward Śmigły-Rydz. Beck pozostał na swoim stanowisku, zyskał jednak więcej swobody w podejmowaniu kluczowych decyzji. Zdecydował się jednak na kontynuowanie prowadzonej polityki, wyjechał nawet do Niemiec, by z Hitlerem rozmawiać o sytuacji politycznej Europy. 

W tym czasie w kraju toczyła się wewnętrzna walka pomiędzy generałem Śmigłym-Rydzem, premierem Sławkiem i prezydentem Mościckim. Na skutek wewnętrznych sporów Sławek podał się do dymisji, a Beck nie przyjął propozycji uczestniczenia we współtworzeniu nowego rządu z Marianem Zyndram-Kościałkowskim na czele. Dopiero po interwencji generała i prezydenta Beck zgodził się dalej zarządzać swoim resortem. Niedługo później, bo 10 listopada 1936 r. gen. Śmigły-Rydz został mianowany marszałkiem Polski (Beck był przeciwnikiem tej decyzji). 

Beck bardzo dużo podróżował, szczególnie do Genewy na sesje Rady Ligi Narodów. W lutym 1937 r. zdecydował się na złożenie dymisji, motywacją do podjęcia tej decyzji była ciężka choroba. Prezydent odmówił jednak przyjęcia rezygnacji i skierował Becka na dwumiesięczny urlop do Cannes. 

W 1938 r. ponownie spotkał się z Hitlerem, został zaproszony na bankiet, który Kanclerz III Rzeszy urządzał na cześć premiera Jugosławii. Beck nie chciał jednak być kojarzony z takim wydarzeniem, dlatego też postanowił jak najszybciej opuścić III Rzeszę. 

Sprawa Zaolzia

Józef Beck prowadził agresywną politykę wobec Czechosłowacji, którą uważał za nietrwałe państwo. Już 12 maja 1938 r. wydał notę skierowaną do czechosłowackiego rządu, w której domagał się zaprzestania działalności przeciwko Polsce, mieli prowadzić ją zbiegli tam komuniści (w tym Wincenty Witos). Później rząd polski wystosował do Czechosłowacji jeszcze jedną notę, w której proponował traktowanie mniejszości polskiej na zasadach obowiązujących mniejszość niemiecką w Kraju Sudetów. 

Kiedy we wrześniu w czasie konferencji w Monachium stwierdzono, że tereny zamieszkałe przez Sudetoniemców przekazane będą III Rzeszy, Beck wykorzystał panujące poruszenie i oddziały generała Władysława Bortnowskiego skierował w stronę Zaolzia. Już 30 września 1938 r. Beck przesłał do Pragi żądanie oddania Polsce Zaolzia. Rząd Czechosłowacji przyjął ultimatum. 

II wojna światowa

24 października 1938 r ambasador polski w Rzeszy (Józef Lipski) usłyszał propozycję Ribbentropa (minister spraw zagranicznych) – przyłączenie Wolnego Miasta Gdańsk do Rzeszy i budowę eksterytorialnej autostrady oraz linii kolejowej, w zamian za przedłużenie paktu o nieagresji i uznanie granic Polski. Natychmiast przekazał żądania te polskiemu rządowi. Kilka miesięcy później, w styczniu, Beck spotkał się z Hitlerem. Na spotkaniu Hitler ponowił październikowe ultimatum. Polski minister pozostawił go bez odpowiedzi, zdecydował jednak o niezwłocznym zacieśnieniu stosunków z Francją i Wielką Brytanią. 25 stycznia, mimo choroby, spotkał się w Warszawie z Ribbentropem (ten ponownie powtórzył żądania Hitlera wobec Polski). 

Już w marcu Hitler zajął Morawską Ostrawę, Czechy i Morawy (bez sprzeciwu wojsk czechosłowackich). 15 marca 1939 r. niepodległa Czechosłowacja przestała istnieć – został utworzony Protektorat Czech i Moraw, autonomiczna jednostka III Rzeszy.

Beck ciągle był w bardzo kiepskim stanie. Kiedy 23 marca Niemcy wkroczyli na Litwę i zajęli Kłajpedę, polski rząd zwołał pilną konferencję (wziął w niej udział chory Beck). Już trzy dni później wystosowano oficjalną odpowiedź na żądania niemieckie. Była ona odmowna. 

31 marca w brytyjskiej Izbie Gmin padło oświadczenie (zainicjowane przez premiera Neville’a Chamberlaina) o pomocy dla Polski, jeśli tylko jej niepodległość będzie zagrożona. Polska odpowiedziała w kwietniu taką samą deklaracją. Beck uczestniczył w negocjacjach z Brytyjczykami.  

Kiedy rząd niemiecki dowiedział się o nowym układzie, natychmiast zerwał z Polską ten zawarty w 1934 r. Hitler wygłosił agresywną przemowę, w której informował o zerwaniu układu. Beck nie pozostał mu dłużny – sam wygłosił mowę, która transmitowana była w polskich i zagranicznych radiach (przyniosła mu sławę na całym świecie). 

23 sierpnia 1939 r. podpisano znany pakt Ribbentrop-Mołotow, a 2 dni później porozumienie polsko-brytyjskie (z ramienia Wielkiej Brytanii podpisał je Halifax, Polskę reprezentował Raczyński). 

Kiedy 1 września 1939 r. Niemcy zaatakowały Polskę, Beck ze spokojem rozpoczął rozmowy z ambasadorami Francji i Wielkiej Brytanii. Jego rozmowy i naciski doprowadziły do wypowiedzenia Niemcom wojny przez Wielką Brytanię i Francję. 

Beck przebywał w Warszawie do 5 września, później wyjechał do Brześcia nad Bugiem, gdzie spotkał się z Naczelnym Wodzem. Następnie, w związku z koniecznością ewakuacji, Beck udał się do Krzemieńca. Cały czas prowadził dyplomatyczne rozmowy z Francją. 13 września dotarł do Kut, żeby spotkać się z ambasadorem rumuńskim. 

17 września Polskę zaatakowały wojska Związku Radzieckiego. W Kutach odbyło się ostatnie posiedzenie przedstawicieli rządu polskiego: Mościckiego, Śmigłego-Rydza, Składkowskiego i Becka. Następnie wyjechali oni do Rumunii. 

W Czerniowcach, gdzie Beck został zakwaterowany, ambasador Vasile Grigorcea, zaproponował mu aby rząd polski, po przekroczeniu granic Rumunii zrzekł się swoich uprawnień konstytucyjnych, politycznych i administracyjnych. Beck odmówił, po czym został internowany. 30 września Składkowski podał rząd polski do dymisji. Nowy prezydent Władysław Raczkiewicz przyjął ją. Tym samym Beck przestał pełnić funkcję ministra.

Becka wraz z rodziną (żoną i pasierbicą) przewieziono do Braszowa, a później do Bukaresztu. Już w 1940 r., kiedy przebywał w Dobroseti, próbował uciec do Turcji.  

Beck był coraz gorzej traktowany w Rumunii, do władzy doszły tam prohitlerowskie organizacje. Na internowaniu czas zajmowało mu pisanie pamiętników. Zostały one później wydane (Ostatni raport). 

Życie prywatne

Józef Beck bardzo często nadużywał alkoholu. Jego pasją było żeglowanie jachtem. 

Słynął ze swojej inteligencji i szybkich dynamicznych decyzji. W 2009 r. wywiad rosyjski upublicznił wiadomość, że Józef Beck mógł być niemieckim agentem. Informacja ta nigdy nie została potwierdzona. Największe kontrowersje wzbudza jednak jego polityka względem Czechosłowacji i zajęcie Zaolzia. 

Śmierć

W 1942 r. zdiagnozowano u niego gruźlicę. Kiedy alianci rozpoczęli bombardowanie Bukaresztu Becka wraz z rodziną przeniesiono do niewielkiej wioski Stănești. Zmarł 5 czerwca 1944 r. 

Jego pogrzeb odbył się w Bukareszcie. Pochowany został z wojskowymi honorami. Dopiero w 1991 r. jego szczątki sprowadzono do Polski – pochowano go na cmentarzu na Powązkach w Warszawie.