1854 życiorysów w bazie
codziennie nowe aktualizacje

Edward Śmigły-Rydz życiorys

   Twoim zdaniem...

Kto był według Ciebie lepszym wojskowym?

Życiorys i biografia Edwarda Śmigłego-Rydza

Edward Śmigły-Rydz to polski wojskowy w stopniu marszałka, generalny inspektor, a także Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych w trakcie kampanii wrześniowej w 1939 r. Polityk.

Dzieciństwo i młodość

Urodził się 11 marca 1886 r. w Brzeżanach, w ówczesnej Galicji. Był dość szybko osierocony przez rodziców – jego ojciec zmarł, gdy Edward miał dwa lata, matka 8 lat później. Wychowywali go początkowo niezamożni dziadkowie, później trafił pod opiekę inteligenckiej rodziny Uranowiczów, dzięki czemu mógł pójść do szkoły.

Edward uczęszczał do Wyższego Gimnazjum w Brzeżanach, gdzie w 1905 r. zdał egzamin dojrzałości. W trakcie edukacji szkolnej dał się poznać jako zdolny rysownik, budziły się w nim również zainteresowania społeczne i polityczne.

Edukacja

Po zdanej maturze przeprowadził się do Krakowa, gdzie rozpoczął studia na Akademii Sztuk Pięknych. W 1908 roku z powodu coraz większego zaangażowania w politykę przerwał naukę na Akademii i przeniósł na Wydział Filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego. W międzyczasie studiował również malarstwo w Norymberdze, Monachium i Wiedniu (1910 r.). Ostatecznie ukończył również i krakowskie ASP, w 1912 r. (wg innych źródeł w 1914).

Swoją przygodę z wojskiem rozpoczął od odbycia rocznej obowiązkowej służby w latach 1910-11 w armii austro-węgierskiej. W podobnym czasie zaczął też angażować się w działania niepodległościowe. Od 1908 r. był członkiem Związku Walki Czynnej, ukończył również kurs oficerski Związku Strzeleckiego „Strzelec”. Przez pewien czas był również komendantem Związku w rodzinnych Brzeżanach, a później Związku Strzeleckiego okręgu lwowskiego. Stawał się też postacią coraz bardziej znaną w kręgach niepodległościowych.

I Wojna Światowa

W trakcie wojny Rydz-Śmigły walczył w Legionach Polskich. Dowodził m.in. III batalionem kadrowym, później I pułkiem piechoty Legionów Polskich. Udane działania bojowe i wykonywanie nawet najtrudniejszych rozkazów sprawiło, że Edward zyskał duży szacunek w oczach Marszałka Piłsudskiego. Mimo późniejszych konfliktów między nimi, po zakończeniu wojny pozostali bliskimi współpracownikami. Po kryzysie przysięgowym w lipcu 1917 r. w Legionach Polskich, Rydz-Śmigły został komendantem głównym POW (Polskiej Organizacji Wojskowej).  

Dwudziestolecie międzywojenne

Po odzyskaniu niepodległości był komendantem Okręgu Generalnego Warszawa. Wojna o granice kraju, a także wojna polsko-bolszewicka była czasem, kiedy Edward wykazywał się swoimi umiejętnościami dowódczymi. Walczył najpierw w Wilnie i na Łotwie, następnie na Froncie Środkowym i Południowo-Wschodnim. Dowodził również II Armią w trakcie Bitwy Warszawskiej, a później aż do 1922 r. W międzyczasie, został również mianowany generałem dywizji.

Jako zwolennik i bliski współpracownik Piłsudskiego, poparł przewrót polityczny w 1926 r., a po jego śmierci został mianowany Generalnym Inspektorem Sił Zbrojnych. W 1936 r. Mościcki mianował go także Marszałkiem Polski, co czyniło Rydza-Śmigłego drugą, najważniejszą osobą w państwie. Kilka lat przed wojną rozpoczął również modernizację armii.

Wzmacnianie pozycji Rydza-Śmigłego i budowanie jego mitu jako następcy Piłsudskiego nie było zbyt pomyślnym krokiem. Mimo niewątpliwych zdolności wojskowych, nie miał on tak naturalnej charyzmy jak jego poprzednik. A w świetle późniejszych wydarzeń, jego postawa była oceniana co najmniej jako kontrowersyjna.

II wojna światowa

Wraz z wybuchem wojny, Rydz-Śmigły stanął na czele wojska jako Naczelny Wódz. W nocy z 6 na 7 września opuścił Warszawę, przenosząc swoją kwaterę do Brześcia nad Bugiem. Brak dobrej łączności oraz ogrom strat, jakie poniosła armia, były jednymi z wielu powodów często błędnych i spóźnionych rozkazów marszałka. Jego decyzje z tamtego okresu czasu do dzisiaj pozostają komentowane i podważa się ich zasadność. Po agresji ZSRR na Polskę wydał rozkaz odwrotu wojska w stronę Rumunii. Do tego samego kraju uciekał również prezydent i rząd, by finalnie przedostać się do sojuszniczej Francji. 18 września przekroczył granicę polsko-rumuńską, wkrótce został internowany przez tamtejsze władze. Początkiem listopada zrzekł się funkcji Naczelnego Wodza. Początkowo przebywał w miejscowości Craiova, następnie przeniesiono go do małej, górskiej wioski Dragoslavele. 10 grudnia 1940 r. marszałek uciekł z niewoli i przedostał się na Węgry, a następnie do Budapesztu. Przebywał tam niemal przez rok, do jesieni 1941 r.

Życie prywatne

Jeszcze w 1918 r. będąc w Kijowie, poznał Martę Zalewską, swoją przyszłą żonę. Pobrali się w 1921 r. Marta była wielką miłością generała, jednak nie tworzyli szczęśliwego związku. On pozwalał jej niemal na wszystko, spełniał wszystkie zachcianki, ona z kolei nieraz szydziła z męża w towarzystwie. Pojawiały się również plotki o niewierności Zalewskiej. Prawdopodobnie z powodu nieudanego związku, cierpiał na depresję. Nie mieli dzieci. Marta zmarła w niewyjaśnionych okolicznościach w 1951 r. na Lazurowym Wybrzeżu. Zniknął też wówczas posiadany przez nią pamiętnik generała z ostatnich lat jego życia, który mógłby być ogromnym źródłem wiedzy dotyczącym. decyzji, jakie podejmował.

Prywatnie generał był oceniany jako dobry i uczciwy człowiek, Piłsudski dobrze oceniał jego zdolności wojskowe, m.in. spokój i męstwo w trudnych sytuacjach. Jednak nie do końca odnajdywał się w rozgrywkach politycznych.

Śmierć

Po przedostaniu się do Warszawy w październiku 1941 r. Rydz-Śmigły zamieszkał w domu generałowej Jadwigi Maxymowicz-Raczyńskiej. Nie mógł przebywać w okupowanym kraju pod swoim nazwiskiem, dlatego ukrywał się jako Adam Zawisza. Planował włączyć się w działania konspiracyjne. Marszałek zmarł 2 grudnia 1941 r. oficjalnie na atak serca. Pochowany pierwotnie pod przybranym nazwiskiem, dopiero po latach jego tablica nagrobna została zmieniona na prawdziwe dane. 

Kontrowersje

Wątpliwości, jakie związane są z osobą Edwarda Rydza-Śmigłego dotyczą nie tylko rozkazów z kampanii wrześniowej, ale też okoliczności i czasu śmierci. Niektórzy z historyków sugerują, że nie doszło do niej końcem 1941 r., a dopiero latem następnego roku. Nie było również tajemnicą, że Rydz-Śmigły i generał Władysław Sikorski byli po dwóch przeciwnych stronach politycznych. Generał bądź jego współpracownicy mógł zabiegać o śmierć Edwarda. Otrucie wydaje się jednak dość śmiałą hipotezą, nie ma również na to dowodów.

Podobnie opuszczenie kraju i pozostawienie walczącego wojska osłabiło morale walczących żołnierzy, było tez postrzegane przez wielu jako tchórzostwo i zdrada. Z kolei inni historycy wskazują, że marszałek zrobił wszystko, co do niego należało. Gdyby został w kraju, prawdopodobnie doszłoby do jakiejś formy kolaboracji z Niemcami. Z perspektywy czasu, prawdopodobnie byłby oceniany negatywnie.

Skomentuj / dodaj informacje o osobie

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.

− 1 = 2

Komentarze

Podobne biografie i życiorysy

Źródła

Zdjęcie pochodzi z portalu: https://pl.m.wikipedia.org , wykorzystane na podstawie licencji domena publiczna. Autor: Harris & Ewing