Stanisław Wyspiański życiorys

Biografia i życiorys Stanisława Wyspiańskiego

Stanisław Wyspiański to polski pisarz, dramaturg, malarz i architekt. Urodził się 15 stycznia 1869 roku w Krakowie. Uhonorowany Nagrodą Polskiej Akademii Umiejętności. Współzałożycieli Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”.

Dzieciństwo

Jego ojciec był rzeźbiarzem. Matka zmarła, gdy miał 7 lat. Przez pewnie czas wychowaniem chłopca zajął się ojciec. Nie mógł jednak sprostać obowiązkom związanym z wychowaniem syna, dlatego Stanisławem zajęło się wujostwo.

Wykształcenie

Pisarz uczęszczał do gimnazjum św. Anny w Krakowie. Po zdaniu matury rozpoczął studia na wydziale filozoficznym na Uniwersytecie Jagiellońskim. Studiował również malarstwo w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie. Od 1881 roku uczył się w Akademii Colarossiego w Paryżu.

Dramat

W dorobku twórczym Stanisław Wyspiański ma 20 dramatów. Ich tematyka nawiązuje do różnych wydarzeń historycznych. Wyspiański w swoich dziełach polemizuje z romantyzmem, parafrazuje utwory Homera, przedstawia kwestie związane z polską wsią. Jego utwory sprzeciwiają się marazmowi, uwikłaniu w przeszłość, sentymentalnym nastrojom patriotycznym. Dramaturg czerpie inspiracje z życia codziennego, z wydarzeń historycznych, dzieł sztuki, czy też mitów helleńskich i judejskich. Dramaty przepełnione są symbolami.

Popularność przyniosły mu jeszcze za jego życia dzieła, takie jak: Wesele, Wyzwolenie i Bolesław Śmiały. Po wystawieniu w teatrze ostatniego utworu, Wyspiański wdał się w spór z dyrektorem Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie. Urażony wstrzymał wystawianie swoich dzieł i nie wyraził zgody na odgrywanie nowych dramatów.

Malarstwo

Stanisław Wyspiański posiada spory dorobek artystyczny. Tworzył obrazy olejne, szkicowniki, rysunki oraz pastele. Na jego obrazach pojawiały się motywy roślinne, krajobrazy, portrety, a także autoportrety. Projektował również witraże, meble i wnętrza.

Artysta lubił malować swoje dzieci. Często przedstawiał je śpiące lub karmione. Na jego obrazach pojawiają się również przyjaciele – Jacek Malczewski, Ludwik Solski czy Eliza Pareńska. Chętnie malował Kraków – kopiec Kościuszki, Wisłę, planty, Rudawę.

Stanisław Wyspiański tworzył także witraże. Zaprojektował między innymi witraże w Bazylice Mariackiej, w kościele Franciszkanów w Krakowie oraz w katedrze wawelskiej.

Życie prywatne

Poeta związany był z Teodorę Teofilę Pytko. Kobieta miała nieślubnego syna, którego uznał. Para miała również trójkę wspólnych dzieci – córkę i dwóch synów.

Przyjaźnił się z Lucjanem Rydlem, który zaprosił go na swoje wesele w Bronowicach Małych. Wydarzenie to było inspiracją do dramatu Wesele.

Artysta dużo podróżował. Zwiedził Europę – Włochy, Szwajcarię, Francję, Niemcy. Z podróży czerpał inspirację oraz miał możliwość zapoznania się z działaniem teatru europejskiego.

Śmierć

Stanisław Wyspiański zmarł na kiłę 28 listopada 1907 roku. Został pochowany na Skałce w Krakowie. W 75. rocznicę jego śmierci odsłonięto w Krakowie pomnik Stanisława Wyspiańskiego.

Wybrane dramaty

• Legenda (1897)
• Warszawianka (1898)
• Lelewel (1899)
• Legion (1900)
• Wesele (1901)
• Wyzwolenie (1903)
• Bolesław Śmiały (1903)
• Noc Listopadowa (1904)
• Akropolis (1904)
• Powrót Odysa (1907)

Wybrane obrazy

• Planty o świcie (1894)
• Helenka (1900)
• Dziewczynka z wazonem z kwiatami (1902)
• Zakola Wisły (1904)
• Śpiący Staś (1904)
• Widok z okna pracowni na Kopiec Kościuszki (1904)
• Macierzyństwo (1905)
• Widok z okna pracowni artysty na Kopiec Kościuszki w zadymce śnieżnej w szary zimowy dzień (1905)