Władysław Szpilman życiorys

Życiorys i biografia Władysława Szpilmana

Władysław Szpilman to polski pianista i kompozytor żydowskiego pochodzenia. Tworzył muzykę klasyczną, filmową, a także utwory estradowe. Autor szlagierów popularnych do dziś.

Początki i edukacja

Urodzony 5 grudnia 1911 r. w Sosnowcu Władysław był najstarszym dzieckiem Samuela i Reginy Szpilmanów. Miał troje rodzeństwa – dwie siostry i brata. Zarówno ojciec, jak i matka byli muzykami – Samuel grał na skrzypcach w katowickim Teatrze Polskim, zaś Regina była pianistką sosnowieckiego teatru. Ona też była pierwszą nauczycielką muzyki małego Władysława. Dalszą edukację muzyczną odbywał w Warszawie w Konserwatorium im. Fryderyka Chopina, a w 1931 roku wyjechał na stypendium do Akademii Sztuk do Berlina, gdzie oprócz fortepianu studiował również kompozycję.

Kariera zawodowa przed wojną

Do Polski wrócił w 1933 r. co miało związek z przemianami politycznymi w Rzeszy. Dwa lata później zaczął pracować w Polskim Radiu, wtedy też powstawały jego pierwsze piosenki, które zostały później przebojami: Nie ma szczęścia bez miłości, Kiedy kochasz się w dziewczynie, czy Straciłam Twe serce. Napisał wtedy również muzykę do dwóch filmów, co sprawiło, że stał się rozpoznawalny. Pierwsze dni wojny nie przerwały jego pracy, jednak 23 września 1939 r. Polskie Radio wyemitowało ostatnią audycję „na żywo”, w której Szpilman grał recital z utworami Chopina.

Okupacja

Bombardowanie Warszawy przerwało nadawanie radia i od tej pory Władysław zarabiał na życie grając w kawiarniach. Działo się tak również po utworzeniu getta warszawskiego, w którym znalazł się z całą swoja rodziną w 1940 r. Szpilman zarabiał na życie graniem do 1942 r., kiedy zabroniono działalności muzycznej w getcie.

Był jedynym członkiem swojej rodziny, który cudem uniknął transportu do obozu zagłady w Treblince. Od śmierci ocalił go żydowski policjant, który zmusił go do ucieczki. Po tych wydarzeniach pracował w niewolniczych warunkach aż do 1943 r., kiedy udało mu się uciec z getta.

Był ukrywany aż do powstania warszawskiego przez wiele osób (m.in. muzyków i artystów). Po upadku powstania pozostał w stolicy, ukrywając się w jednej z kamienic. Tam życie ocalił mu niemiecki oficer, przynosząc żywność i dając nadzieję na szybki koniec wojny. Szpilman po wojnie usiłował znaleźć nieznanego żołnierza, który uratował mu życie, jednak bez powodzenia – oficer zmarł w sowieckiej niewoli pod Stalingradem. Wilm Hosenfeld za swoją postawę został pośmiertnie odznaczony przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, a Instytut Jad Waszem przyznał mu miano Sprawiedliwego wśród Narodów Świata.

Kariera powojenna Szpilmana

Po zakończeniu wojny Władysław powrócił do pracy w Polskim Radiu. Co znamienite, pierwsza wyemitowana audycja składała się z tych samych utworów, które Szpilman zagrał we wrześniu 1939 r. Początkowo pełnił w radiu funkcję dyrektora działu muzycznego, następnie do 1963 r. był kierownikiem Działu Muzyki Lekkiej. Był dyrektorem orkiestry, a także pomysłodawcą i współorganizatorem Międzynarodowego Festiwalu Piosenki w Sopocie.

Komponował również piosenki, które są znane i lubiane do dziś, np. Czerwony autobus, Tych lat nie odda nikt, W małym kinie. Łącznie napisał ponad 500 piosenek, z czego 150 stało się szlagierami. Stworzył także sygnał dźwiękowy do Polskiej Kroniki Filmowej, liczne słuchowiska i piosenki dla dzieci, a także muzykę do filmów, przedstawień teatralnych i musicali.

Razem ze skrzypkami, Tadeuszem Wrońskim i Bronisławem Gimplem tworzył duety, z którymi koncertował w całej Europie. Podobnie z założonym w 1962 r. Warszawskim Kwintetem Fortepianowym grał koncerty nie tylko na starym kontynencie, ale i na całym świecie, dając do 1986 r. 2000 koncertów.

Pianista

Swoje przeżycia z okresu okupacji zawarł we wspomnieniach Śmierć miasta (znanych też z późniejszych wydań jako Pianista). Na podstawie wspomnień kompozytora Roman Polański nakręcił głośny film o tym samym tytule, nagrodzony Oscarem, Złotą Palmą, Cezarem oraz nagrodą BAFTA.

Życie prywatne i śmierć

W 1948 r. poznał Halinę Grzęczarowską, z którą ożenił się dwa lata później. Mieli dwóch synów – Andrzeja i Krzysztofa. Jak wspominała wdowa po muzyku, Władysław nigdy nie wracał do tragicznych wydarzeń z czasów wojny, a ona sama dowiedziała się o nich z pamiętników męża. Szpilman był pogodnym człowiekiem o dowcipnym usposobieniu, starał się nie obarczać rodziny tragicznymi wspomnieniami.

Zmarł 6 lipca 2000 r. w wieku 88 lat. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.