Stanisław Wojciechowski życiorys

Życiorys i biografia Stanisława Wojciechowskiego

Stanisław Wojciechowski przyszedł na świat 15 marca 1869 r. w Kaliszu, zmarł 9 kwietnia 1953 r. w Gołąbkach. Był politykiem, od 1891 r. należał do Zjednoczenia Robotniczego, rok później wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej, a w 1921 r. do PSL „Piast”. Minister spraw wewnętrznych. Był drugim prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej – od 20 grudnia 1922 r. do 15 maja 1926 r. Jego kadencję przerwał przewrót majowy. 

Dzieciństwo i młodość

Pochodził ze szlacheckiej, choć ubogiej rodziny. Jego ojciec Feliks Wojciechowski walczył w powstaniu styczniowym. Matka Florentyny Vorhoff należała do urzędniczej rodziny.

Uczęszczał do męskiego gimnazjum w Kaliszu, ukończył je w 1888 r. Studiował na Carskim Uniwersytecie Warszawskim na Wydziale Fizyko-Matematycznym. 

Początki działalności politycznej

W czasie studiów zaangażował się w działalność tajnych organizacji niepodległościowych. Należał do Związku Młodzieży Polskiej „Zet” i Zjednoczenia Robotniczego. W 1892 r. brał udział w zakładaniu Polskiej Partii Socjalistycznej. Rok później, w czasie jej zjazdu poznał Józefa Piłsudskiego. 

Kilkukrotnie aresztowany za działalność niepodległościową. Emigrował w 1892 r. do Szwajcarii, a później Francji. Pracował jako zecer (przedwojenny drukarz), dołączył również do Związku Zagranicznego Socjalistów Polskich. We Francji przebywał do stycznia 1893 r., wydalono go, tłumacząc to zagrożeniem, które sprawiała jego działalność polityczna. Wyemigrował do Wielkiej Brytanii, ale jeszcze w tym roku Związek delegował go na tereny Polski, gdzie miał spełniać rolę agenta, przerzucać towar przez granicę, wspomagać druk niezależnych broszur. W tym czasie odbył kilkadziesiąt podróży związanych z działalnością opozycyjną, w czasie jednej z nich założył drukarnię „Robotnika” w Wilnie. 

W 1905 r. wycofał się z życia politycznego. Dzięki amnestii mógł wrócić do ojczyzny (1906 r.). Zaangażował się działalność społeczną, między innymi w prowadzenie pisma „Społem”. 

Kiedy wybuchła I wojna światowa dołączył do Centralnego Komitetu Obywatelskiego, działającego w Warszawie. Rok po wybuchu wojny przeniósł się do Rosji i działał w tamtejszym komitecie. Do ojczyzny powrócił po rewolucji październikowej. 

W roli ministra

W styczniu 1919 r. został mianowany ministrem spraw wewnętrznych w rządzie Ignacego Paderewskiego. Często zastępował premiera, kiedy ten przebywał poza granicami państwa. Wojciechowski miał również bardzo dobry kontakt z Józefem Piłsudskim. Jednym z większych wyzwań jego resortu było stworzenie policji. Kiedy premierem został Leopold Suski (po upadku rządu Paderewskiego), dzięki interwencji Piłsudskiego, Wojciechowski zachował tekę. 

Po upadku rządu Suskiego, 9 czerwca 1920 r., premierem został Władysław Grabski. Wojciechowski nie chciał dalej sprawować swojej funkcji. Podjął pracę w prezydium Rady Ministrów, gdzie zaangażował się w tworzenie konstytucji marcowej. W prezydium pracował do maja 1921 r. Wtedy to zdecydował się połączyć do Polskiego Stronnictwa Ludowego „Piast”.

W roli prezydenta

Podczas Zgromadzenia Narodowego w 1922 r. PSL „Piast” zaproponowało kandydaturę Wojciechowskiego na prezydenta. Wojciechowski zgodził się na kandydowanie, jednak szybko zmienił zdanie, kiedy PSL „Wyzwolenie” zaproponowało Gabriela Narutowicza. Do startu w wyborach przekonał go jednak Wincenty Witos. Po kilku turach głosowania wybrano na prezydenta Narutowicza. 

Narutowicz został zamordowany 16 grudnia. Już po czterech dniach odbyły się kolejne wybory prezydenckie. Wojciechowski został wybrany głową państwa. Tego samego dnia – 20 grudnia 1922 r. złożył przysięgę. 

W maju 1926 r. doszło do przewrotu majowego. Do negocjacji pomiędzy Piłsudskim a Wojciechowskim doszło 12 maja. Piłsudski zażądał dymisji gabinetu Witosa, prezydent oczekiwał, że Piłsudski zakończy przewrót. Ostatecznie prezydent nie przystał na propozycję Piłsudskiego. Zdecydował się jednak na dymisję, wydał też rozkaz aby wojska rządowe zakończyły prowadzone walki. Witos również podał się do dymisji.

Po tej decyzji Wojciechowski wycofał się z polityki i odmówił startu w kolejnych wyborach. Czuł się głęboko dotknięty zachowaniem Piłsudskiego. Zaczął prowadzić wykłady w SGGW i WSH, pisał publikacje naukowe, zarządzał Spółdzielczym Instytutem Naukowym. 

II wojna światowa

II wojnę światową spędził w Kolonii Staszica na warszawskiej ochocie. W 1940 r. jego syn Edmund został aresztowany przez Gestapo. Syna wykorzystano do szantażu na Wojciechowskim. Chciano, aby podpisał dokument, w którym stwierdza, że polski Rząd działający w Paryżu jest nielegalny. Wojciechowski odmówił, a jego syna wywieziono do Auschwitz. Edmund zmarł tam na tyfus. Po powstaniu warszawskim trafił do obozu przejściowego w Pruszkowie (razem z żoną).

Życie prywatne

Poślubił Marię Kiersnowską w 1899 r. Ich córka Zofia została malarką. Wojciechowski miał również syna Edmunda, który był adwokatem. Wielokrotnie odznaczany w Polsce i poza jej granicami. Otrzymał między innymi: Order Orła Białego, Order Odrodzenia Polski.

Śmierć

Stanisław Wojciechowski zmarł 9 kwietnia 1953 r. w podwarszawskich Gołąbkach. Pochowano go na Powązkach.