Sokrates życiorys

Życiorys i biografia Sokratesa

Sokrates to grecki filozof czasów starożytnych. Jeden z najsłynniejszych filozofów wszech czasów, nauczyciel i mentor m.in. Platona.

Pochodzenie i rodzina

Informacje na temat jego życia są bardzo szczątkowe. Wiadomo, że urodził się ok. 470 r. p.n.e. w Atenach, w rodzinie rzeźbiarza Sofroniskosa i akuszerki Fainarete. Jako młody chłopak prawdopodobnie uczył się zawodu ojca, jednak wkrótce porzucił go i poświęcił się dyskusjom filozoficznym na ulicach miasta.

Prawdopodobnie był dwukrotnie żonaty – z pierwszą żoną Myrto i drugą, Ksantypą. Ożenił się z nią w późnym wieku, mieli trzech synów. Ksantypa była znana z porywczego temperamentu.

Sokrates wiódł bardzo skromne życie, po Atenach chodził boso i w starym płaszczu. Podobno był również nieatrakcyjny fizycznie, nie przeszkadzało mu to jednak w zdobywaniu uczniów.

Filozofia

Głównym celem w życiu filozofa było poszukiwanie mądrości. Sam miał świadomość własnej niewiedzy – stąd też jego najbardziej znana maksyma wiem, że nic nie wiem. Podkreślał jedynie własne umiłowanie mądrości, nie dając sobie prawa do jej posiadania.

W obecnej nauce istnieje problem jasnego określenia spójnego nurtu jego filozofii, znanego pod nazwą kwestia sokratejska/problem Sokratesa. Wynika ona z braku jakichkolwiek pism czy dzieł pozostawionych przez mędrca. Istnieją jedynie przesłanki zapisane przez jego uczniów: Platona, Ksenofonta i Arystofanesa. Są one jednak niespójne, a w przekazywanych treściach znajdują się np. osobiste przekonania autorów (tak jest w przypadku dzieł Platona).

Filozof wskazywał też na duszę jako istotę człowieczeństwa i coś, co odróżnia nas od świata zwierząt. Cnota była dla niego najwyższą wartością w życiu, utożsamianą z wiedzą i mądrością. Wiedza o tym, co jest dobre, a co nie i przyjęcie tego przez człowieka, sprawia, że samoistnie wybiera on moralnie dobre życie.

Metoda nauczania

Sokrates w przeciwieństwie do sofistów (wędrownych nauczycieli) nie pobierał opłat za prowadzone przez siebie nauki. Wypracował również szereg indywidualnych sposobów uczenia, nazwanych zbiorczo jako metody sokratejskie. Chodząc po ulicach Aten zaczepiał ludzi, pytając ich o tematy filozoficzne (np. czym jest dobro).

Wcielając się w rolę, pokornie szukającego prawdy, prostego człowieka, stosował dwie metody dyskusji z rozmówcami: elenktyczną i majeutyczną.

Pierwsza z nich polegała na zbijaniu i przekształcaniu tez i poglądów rozmówcy. Dyskutując w ten sposób, filozof doprowadzał do całkowitego zaprzeczenia początkowego twierdzenia, ukazując jego absurdalność. Miało to pokazać, że domniemana wiedza opiera się jedynie na własnych poglądach. Rozmówca w wyniku dyskusji dochodził do wniosku, że nic nie wie na ów temat.

Metoda majeutyczna, zwana też „położniczą”, stosowana była przez Sokratesa na ludziach z potencjałem intelektualnym. Stawiając pytania, kierował rozmową tak, by mądrość sama „urodziła się” w głowach rozmówców. Równocześnie mędrzec sam poszerzał swoją wiedzę.

Obywatel Aten

Był patriotą silnie przywiązanym do swojej ojczyzny. Nie angażował się politycznie, ale walczył w obronie Aten jako hoplita w trakcie wojny peloponeskiej w latach 431-404 p.n.e.

Jego postawa i bezkompromisowe poglądy, a także brak zaangażowania politycznego sprawiły, że stał się osobą niewygodną dla władz. Pełniąc urząd prytana jako jedyny sprzeciwiał się niesprawiedliwym wyrokom śmierci.

Śmierć

W 399 r. p.n.e. został oskarżony przed urzędnikiem zajmującym się sprawami religii o brak oddania czci bóstwom akceptowanym przez państwo (zamiast tego miał czcić innych bogów). Ponadto posądzano go o psucie młodzieży.

W trakcie procesu filozof wygłosił trzy mowy, zapisane przez jego ucznia Platona i znane jako Obrona Sokratesa. Został on jednak skazany na karę śmierci przez wypicie trucizny – cykuty. Przez miesiąc przed wykonaniem wyroku przebywał w więzieniu, licznie odwiedzany przez swoich uczniów. Miał również szansę ucieczki, jednak z niej nie skorzystał, chcąc być wierny prawu, nawet jeśli nie było ono dla niego korzystne.