Leopold Okulicki życiorys

Życiorys i biografia Leopolda Okulickiego

Leopold Okulicki ps. „Niedźwiadek” – polski wojskowy w stopniu generała brygady, ostatni dowódca Armii Krajowej.

Pochodzenie, edukacja

Leopold Okulicki ps. „Niedźwiadek” urodził się ur. 12 listopada 1898 w Bratucicach – wsi położonej w powiecie bocheńskim. Jego rodzice byli rolnikami.  Młody Leopold rozpoczął edukację w miejscowej szkole powszechnej, a dzięki staraniom ojca i pomocy stryja w 1910 r. naukę w Bocheńskim gimnazjum. Miał zostać księdzem, jednak plany pokrzyżował wybuch I wojny światowej. Szkołę ukończył kilka lat później, zdając maturę dopiero w 1919 r.

Legiony Polskie

Jeszcze w 1913 r. wstąpił do Związku Strzeleckiego, w którym rok później ukończył kurs podoficerski. Okulicki przerwał edukację w 1915 r. i wstąpił do powstających Legionów Polskich, gdzie trafił do 3 Pułku Piechoty. Czynnie uczestniczył w walkach, awansując na kolejne stopnie wojskowe i doszkalając się.

Działania wojenne

W trakcie kryzysu przysięgowego w 1917 r. opowiedział się za Piłsudskim, za co został przymusowo wcielony do austro-węgierskiej armii. Walczył na różnych frontach, był również ranny. Uciekł z wojska początkiem 1918 r. i w swoich rodzinnych stronach wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej.

Okulicki związał swoje życie z armią również po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Brał udział w walkach o Lwów, a także w wojnie polsko-bolszewickiej, w trakcie której został ranny. Równocześnie jego dowódcy widzieli w nim utalentowanego i bardzo dzielnego żołnierza. Za swoją postawę mimo młodego wieku został odznaczony orderem Virtutti Militari i trzykrotnie Krzyżem Walecznych.

Życie prywatne

W 1922 r. ożenił się z Władysławą Jabłońską. Mieli jedynego syna – Zbigniewa, również żołnierza, który w trakcie II wojny światowej służył w II Korpusie Polskim we Włoszech i zginął w 1944 r. mając 20 lat. Wiadomość o śmierci dziecka podobno mocno wstrząsnęła Leopoldem.

Pasją Okulickiego był sport, a szczególnie piłka nożna, którą amatorsko uprawiał. Był również działaczem sportowym, a w 1936 r. został kierownikiem sportowym w Legii Warszawa.

Dwudziestolecie międzywojenne

W latach 1923-25 Leopold Okulicki kontynuował naukę w Wyższej Szkole Wojennej. Po jej ukończeniu już jako major pełnił różne funkcje w sztabie, w drugiej połowie lat 20 służył m.in. Grodnie.

W latach 1931-1934 wykładał taktykę w Rembertowie w Centrum Wyszkolenia Piechoty. Następnie był szefem sztabu 13 Kresowej Dywizji w Równem. Ostatnie lata przed wojną spędził w Sztabie Głównym Wojska Polskiego, gdzie opracowywał plany operacyjne na wypadek wojny zarówno z ZSRR, jak i z Niemcami.

Wybuch II wojny światowej

Okulicki był jedną z pierwszych osób, która wiedziała o wybuchu wojny, gdyż w nocy z 31 sierpnia na 1 września pełnił dyżur w sztabie. Podpułkownik uczestniczył w kampanii wrześniowej jako delegata Sztabu Naczelnego Wodza w obronie Warszawy. Zależało mu na aktywnej walce, gdyż 18 września z własnej inicjatywy wraz z oddziałem opanował Blizne, Jelonki i Chrzanów Nowy. Utrzymał pozycje w tych miejscowościach aż do kapitulacji stolicy.

Po zakończeniu kampanii wrześniowej udało mu się uniknąć niewoli, bardzo szybko włączył się w konspirację.

Konspiracja

Leopold Okulicki najpierw zaangażował się w struktury Służby Zwycięstwu Polsce, później był komendantem łódzkiego okręgu ZWZ. Jako Inspektor Komendy Głównej ZWZ zajmował się terenami wschodnimi i w listopadzie 1940 r. pojechał do Lwowa. Dwa miesiące później został jednak aresztowany przez NKWD i przeniesiony do więzienia w Moskwie. Przesłuchiwano go przez wiele miesięcy próbując nakłonić do współpracy, Okulicki jednak kategorycznie odmówił.

Został zwolniony w sierpniu 1941 r. w wyniku układu Sikorski-Majski. Na wolności pracował w sztabie armii gen. Andersa formowanej w ZSRR. Należał też do polskiej delegacji, która w 1941 r. pojechała do Moskwy w sprawie uwolnienia zaginionych w 1940 r. oficerów. Nie wiedziano jeszcze wtedy o egzekucjach w Katyniu. Został również szefem sztabu Polskich Sił Zbrojnych, a od marca 1942 r. dowódcą 7 Dywizji Piechoty. W sierpniu tego roku ewakuował się na teren Persji, gdzie uczestniczył w przygotowaniu miejsca dla wyprowadzanych z ZSRR polskich żołnierzy i ludności cywilnej.

Powstanie warszawskie

W dalszej części wojny w październiku 1943 r. pułkownik Okulicki został komendantem bazy przerzutowej i ośrodka szkolenia cichociemnych. Sam również przeszedł szkolenie i w nocy z 21 na 22 maja 1944 r. został zrzucony na teren okupowanej Polski.

W kraju włączył się w działania AK. Był też jednym z wojskowych, którzy popierali rozpoczęcie walki zbrojnej w Warszawie. Według niektórych dokumentów był nawet jej pomysłodawcą. W trakcie powstania pełnił obowiązki szefa sztabu KG AK, uczestniczył też w rozmowach kapitulacyjnych.

Po upadku powstania opuścił stolicę wraz z ludnością cywilną, a w drodze do obozu jenieckiego uciekł z transportu. Końcem 1944 r. został też mianowany komendantem głównym Armii Krajowej (był już wtedy generałem). Wraz z początkiem kolejnego roku, 19 stycznia wydał rozkaz demobilizacji i rozwiązaniu oddziałów AK. Celem Okulickiego była ochrona jak największej ilości żołnierzy przed represjami ze strony NKWD. Był świadomy, że trzeba przygotować ruch oporu przed nowym okupantem.

Aresztowanie i proces

Generał został podstępnie aresztowany 27 marca 1945 r. przez NKWD, po tym jak przyjechał do Pruszkowa na rozmowy negocjacyjne z Armią Czerwoną. Był jednym z 16 aresztowanych przywódców Polskiego Państwa Podziemnego.

Bezprawnie aresztowani i więzieni w moskiewskiej Łubiance byli poddani procesowi, który miał charakter pokazowy. Wojskowy Sąd Najwyższy ZSRR skazał generała na 10 lat więzienia, co było najwyższą zasądzoną karą.

Śmierć

Okulicki zmarł 24 grudnia 1946 r. w moskiewskim więzieniu na Łubiance. O jego śmierci opinia publiczna dowiedziała się dopiero wiele lat później, bo w 1956 r. Oficjalną przyczyną zgonu generała był skręt jelit i powikłania pooperacyjne, istnieją jednak przekazy świadka (współwięźnia Adama Bienia), że został on siłą wyprowadzony z celi, do której już nie wrócił, co może wskazywać na egzekucję. Według innych sowieckich dokumentów ciało generała zostało pośmiertnie skremowane, a prochy pochowane na cmentarzu Dońskim. Na Powązkach znajduje się jego symboliczny grób.

Upamiętnienie

Generał Okulicki zarówno za życia jak i pośmiertnie został odznaczony licznymi orderami państwowymi, m.in. Orderem Orła Białego, kilkukrotnie Order Virtutti Militari.

Jest patronem wielu ulic i placów w całe Polsce.