codziennie nowe aktualizacje
Jean-Jacques Rousseau życiorys
Spis treści
Życiorys i biografia Jean-Jacques'a Rouseeau
Genewski i francuskojęzyczny filozof, pisarz i edukator żyjący w XVIII wieku. Jego myśl i publikacje były inspiracją dla przywódców rewolucji francuskiej.
Pochodzenie
Urodził się 28 czerwca 1712 r. jako drugi syn genewskiego zegarmistrza. Dość szybko został osierocony – matka zmarła niedługo po porodzie, z kolei ojciec odszedł, gdy Jan Jakub miał 10 lat. Przeszedł wówczas na wychowanie do wuja, który najpierw wysłał go do szkoły w niedalekim mieście Bossey, a w 1724 r. został przyjęty jako uczeń miejskiego kancelisty i później rytownika. Mając 16 lat opuścił rodzinne miasto i zaczął wieść życie wędrowca.
Lata młodzieńcze
W trakcie tułaczki poznał w Annecy Louise de Warens, która przekonała młodego protestanta do przejścia na katolicyzm. Rousseau wędrował przez tereny Francji i Włoch, podejmując różne prace – nauczyciela śpiewu i muzyki (nie mając ku temu formalnych podstaw), przepisywał nuty, czy zajmował stanowisko guwernera. Co jakiś czas powracał do Annecy i mieszkał u swojej znajomej, ucząc się równocześnie literatury, filozofii, historii i nauk przyrodniczych. Mając 21 lat został nawet kochankiem Louise de Warens i zajmował się zarządzaniem jej dobrami. Ostatecznie rozstał się z nią w 1738 r. i wyjechał do Lyonu.
Kariera pisarska i zawodowa
Swoje pierwsze próby pisarskie podejmował jeszcze w trakcie pobytu w Annecy. Gdy w latach 1740-1741 był nauczycielem w domu Jeana Bonnota de Mably powstały jego pierwsze publikacje z teorii muzyki, które pomogły mu zdobyć formalne uprawnienia w tej dziedzinie nauki.
Rousseau pracował również w dyplomacji. W 1743 r. został sekretarzem ambasadora francuskiego w Wenecji. Rok później wyjechał do Paryża, gdzie zaczął obracać się w towarzystwie z wyższych sfer. Podjął również wtedy współpracę z Wielką encyklopedią francuską do której pisał teksty w zakresie teorii muzyki.
Jego kariera pisarska nabrała rozpędu, gdy za namową Diderota wystartował w konkursie pisarskim w 1750 r., gdzie napisał Rozprawę o naukach i sztukach. Pięć lat później na kolejny konkurs Akademii napisał O początku i zasadach nierówności między ludźmi – gdzie w radykalniejszy sposób rozszerzył tezy z poprzedniej rozprawy. Popularność przyniosły mu również teksty krytykujące muzykę francuską.
Poglądy i najważniejsze publikacje
W swoich poglądach Rousseau wyrażał sprzeciw wobec postępu i rozwoju cywilizacji, w których upatrywał przyczyn wszelkiego zła. W jego teorii z natury dobry człowiek – tzw. „szlachetny dzikus” jest przeciwstawiony złu niesionemu przez codzienność, wyrażającemu się m.in. w konieczności codziennej pracy zarobkowej. Jako przedstawiciel owego szlachetnego gatunku człowieka równocześnie nie miał problemu z wieloletnimi związkami z utrzymującymi go bogatymi kochankami.
W 1754 r. Jan Jakub Rousseau radykalnie odwrócił się od swojego dotychczasowego środowiska i powrócił do rodzinnej Genewy. Tam powrócił do pierwotnego wyznania – protestantyzmu. Swoimi poglądami odwracał się od myśli oświeceniowej i tym samym miał spory wpływ na młode pokolenie mieszkańców Genewy. Traktowany jest również jako prekursor i jeden z pierwszych twórców epoki romantyzmu.
Po powrocie do Francji zamieszkał najpierw w Montmorency, a w późniejszym czasie w latach 1758–1762 r. w willi pod miastem, korzystając w przychylności księcia Luxemburga. Były to równocześnie lata największej twórczości pisarskiej. Powstały wówczas m.in. Nowa Heloiza traktująca o wyższości porywów serca nad konwenansami towarzyskimi, List o widowiskach – rozprawa dotycząca szkodliwości i niemoralności teatru, Umowa społeczna – poruszająca temat suwerenności społeczeństwa jako efektu swoistej umowy między ludźmi, czy jedna z głośniejszych powieści Emil, czyli o wychowaniu. W niej to autor zawarł swoje poglądy na temat wychowania dzieci: ograniczenie bodźców zewnętrznych mogących w negatywny sposób wpłynąć na ich spontaniczny rozwój. Była to tzw. koncepcja wychowania naturalnego. Rousseau podzielił również rozwój człowieka na cztery etapy w zależności od wieku (od urodzenia do dorosłości), w których trzeba zwracać uwagę na inne kwestie wychowawcze. Osobny rozdział został też poświęcony wychowaniu dziewcząt, w którym autor podkreślał patriarchalne poddaństwo żony mężowi, a także wagę małżeństwa i macierzyństwa jako głównych ról, do których powinna być przygotowywana każda dziewczynka. Ostatnia z książek wywołała tak duże kontrowersje, że została wpisana do Indeksu Ksiąg Zakazanych, a za autorem wystawiono nakaz aresztowania.
Rousseau o Polsce
Przedstawiciele konfederacji barskiej poprosili myśliciela o napisanie projektu konstytucji dla Rzeczpospolitej. Nie był to pierwszy projekt tego typu dokument (wcześniejsze, innego autorstwa nie podobały się jego odbiorcom). Rousseau pisał swoja wersję w latach 1770-1771 r. i chociaż zaznaczył, że jest cudzoziemcem i nie ma takiej dobrej znajomości sytuacji w kraju, to mimo wszystko jego propozycje zmian były ciekawe i nieraz zaskakujące.
Filozof porównał Polaków do narodu rzymskiego, a różne rozwiązania ustrojowe do różnych etapów czasu trwania Imperium Rzymskiego. Podkreślał umiłowanie wolności i zasady republikańskie, a także elekcyjny system wyboru władcy (w przeciwieństwie do wielu europejskich krajów, gdzie godność królewska była dziedziczona i miała charakter władzy absolutnej). Pochwalał również sposób wyboru posłów jako przedstawicieli większych społeczności i wysyłanie ich na obrady sejmowe o charakterze ogólnopolskim. Zalecał uregulowanie terminów zwoływania sejmików (które jako lokalne instytucje miały rozliczać swoich wysłanników ze zobowiązań), a także częstszą zmianę osoby posła, aby zmniejszyć ryzyko korupcji. Rousseau uważał również, że warstwa mieszczańska powinna uzyskać większe przywileje, nie opowiadał się jednak za podobnymi rozwiązaniami w przypadku chłopów.
W swoich propozycjach reform względem Rzeczpospolitej nie przewidział rozbiorów państwa, które odbyły się w niedługim czasie.
Życie prywatne
W 1744 r. poznał mającą wówczas 23 lata Thèrese Levasseur – pokojówkę i praczkę, która została jego kochanką i matką ich piątki dzieci. Pobrali się dopiero w 1768 r. Jan Jakub Rousseau przez swoją twórczość kreował się na człowieka mającego rewolucyjne, jak na ówczesne czasy, poglądy dotyczące wychowania dzieci w bliskości. Wydawać by się mogło, że przeniesie to podejście na grunt własnej rodziny, jednak nic bardziej mylnego. Każde z pięciorga jego dzieci trafiło do sierocińca, a rodzice nigdy nie poznali ich imion czy dalszych losów. Podobno Rousseau po latach próbował poznać losy swojego potomstwa, nie odniósł jednak sukcesu.
Jak sam pisał, w późniejszym czasie w książce pt. Wyznania swojego zachowania nigdy się nie wstydził i nie robił z tego tajemnicy, ani równocześnie nie szafował tym wydarzeniem przed opinią publiczną. Równocześnie nie żałował swojego zachowania. uważał, że podjęta wówczas decyzja była najlepszą z możliwych, gdyż nie miał możności wychować dzieci samodzielne na wartościowych ludzi, gdyż podzieliliby los swojego ojca – awanturnika i łowcy przygód. Zamiast tego potomstwo Rousseau i Levasseur miało szansę wyrosnąć na „uczciwych wieśniaków i robotników”.
Ostatnie lata życia
Za swoje dość rewolucyjne poglądy został wygnany z Francji na początku lat 60. Ponownie wyjechał do Szwajcarii (skąd także go wypędzono za głoszenie krytyki tamtejszego konserwatyzmu), następnie krótko przebywał w Strasburgu i w Anglii. W ostatnim z krajów zaczął pisać autobiograficzne Wyznania. Gdy ostatecznie powrócił do Francji jego zdrowie psychiczne uległo znacznemu pogorszeniu.
Śmierć
Jan Jakub Rousseau zmarł 2 lipca 1778 r. w Ermenonville w okolicach Paryża. 16 lat później, w 1794 r. jego prochy zostały przeniesione do Panteonu.
Podobne biografie i życiorysy
Źródła
Zdjęcie pochodzi z portalu https://pl.wikipedia.org/ wykorzystane na podstawie domeny publicznej; autor obrazu Maurice Quentin de La Tour
Komentarze