Ignacy Mościcki życiorys

Życiorys i biografia Ignacego Mościckiego

Ignacy Mościcki przyszedł na świat 1 grudnia 1867 r. w Mierzanowie, zmarł 2 października 1946 r. w Versoix. Polski polityk i prezydent z latach 1926-1936 (dwie kadencje). Z wykształcenia chemik, profesor Politechniki Lwowskiej i Warszawskiej, naukowiec i odkrywca (posiadał ponad 40 patentów). 

Dzieciństwo i młodość 

Urodził się w szlacheckiej, wielodzietnej rodzinie Faustyna Walentego i Stefanii z Bojanowskich. Miał trzech braci i dwie siostry. Jego rodzina miała tradycje niepodległościowe. Dziadek był powstańcem listopadowym, a ojciec styczniowym. 

Kiedy był dzieckiem rodzina przeniosła się do Skierbieszowa. Już w gimnazjum objawił się jego talent do przyswajania wiedzy z zakresu nauk przyrodniczych. W 1887 r. ukończył szkołę realną Babińskiego w Warszawie. 

Rozpoczął studia chemiczne na ryskiej politechnice. Tam szybko włączył się w działania polskiej społeczności. Z czasem zapisał się do Ligi Narodowej i Związku Młodzieży Polskiej Zet. Dyplom z chemii obronił w 1891 r. 

Działalność niepodległościowa

Był zaangażowany w zamach na Iosifa Władimirowicza Hurko, rosyjskiego feldmarszałka. Mościcki odpowiadał za wyprodukowanie części nitrogliceryny, która miała spowodować eksplozję. Miał też razem z Michałem Zielińskim wnieść ładunek, ukryty pod mundurem. Gdyby do zamachu doszło, najpewniej obaj by zginęli. O planach Polaków dowiedziała się jednak władza. Mościcki musiał uciekać. Razem z żoną przenieśli się do Londynu. 

Pobyt w Londynie

Mimo braku znajomości angielskiego, Mościcki podejmował się różnych prac. Był rzeźbiarzem, fryzjerem, wreszcie dzięki wsparciu uzyskanemu od rodziny kupił zakład produkujący kefir. Kiedy firma upadła, Mościcki ponownie zaczął imać się różnych prac. 

W tym czasie studiował w Technical College w Finsbury i w Patent Library. Cały czas prowadził też działalność socjalistyczną. Zapisał się do Związku Zagranicznych Socjalistów Polskich, gdzie wspierał proces wydawanie czasopisma Przedświt. 

Kariera naukowa

Kiedy w 1897 r. dostał propozycję pracy z Uniwersytetu we Fryburgu, razem z rodziną przeniósł się do Szwajcarii. Decyzja ta przyczyniła się do rozwoju jego kariery naukowej. Tam też dokształcał się z dziedziny fizyki i matematyki. 

Był kierownikiem technicznym w firmie Société de l’Acide Nitrique. Dla nich opracował technikę produkcji kwasu azotowego. Prowadził szerokie badania dotyczące pozyskiwania azotu. Sam skonstruował chociażby szklany kondensator wysokonapięciowy. Jego badania obejmowały też zagadnienie elektryczności. 

Z wynalazków Polaka korzystała cała Europa. Kiedy w Norwegii wymyślono tańszą metodę produkcji, Mościcki honorowo poinformował o tym właścicieli firmy. Oddał im też swoje patenty, aby zrekompensować im nakłady poniesione na budowę linii produkcyjnej według jego projektu (była droższa w realizacji od norweskiego pomysłu).

Zatrudnił się w Société Générale des Condensateurs Electriques. Tam odpowiadał za pracę nad nowymi kondensatorami i bezpiecznikami. 

Po kilku latach wrócił do Société de l’Acide Nitrique. Powrót był możliwy dzięki opracowanej przez niego technologii reakcji azotu i tlenu. Już w 1908 r. swoją działalność uruchomiła fabryka kwasu azotowego. Mościcki odpowiadał za powstała tam linię produkcyjną. Fabryka działała nawet w czasie wojny. 

Był to wyjątkowo dobry czas dla Mościckiego. Sukces naukowy i ciągłe wdrażanie nowych patentów zapewniło mi stabilność finansową. Przeniósł się z rodziną do willi Mont Blanc w Alpach. Tam odwiedzał go Józef Piłsudski (poznali się wiele lat wcześniej w 1896 r.). 

W 1912 r. przyjął propozycję Politechniki Lwowskiej i podjął tam pracę. Mianowano go profesorem zwyczajnym technologii chemii nieorganicznej i elektrochemii technicznej. Sam Mościcki podarował uczelni kosztowny sprzęt i aparaturę.

Nie sprawdził się jako wykładowca. Miał braki w polskiej terminologii naukowej, wykłady czytał w kartek. Znacznie lepiej niż z wykładami radził sobie jednak na zajęciach wychowawczych i dydaktycznych. 

Na lwowskiej uczelni cały czas pracował nad nowymi metodami produkcji kwasu azotowego, cyjanków, produktów naftowych. Otrzymywał kolejne patenty. Dodatkowo doradzał licznym firmom. 

Od 1915 r. dziekan Wydziału Chemicznego. Powołał do życia Instytut Badań Naukowych i Technicznych – Metan. Była to spółka zajmująca się sprzedażą technologii. Spółka prowadziła też inne działania: chętnie wspierano tam młodych, utalentowanych inżynierów, wydawano miesięcznik branżowy. 

Mościcki cały czas walczył o poprawę sytuacji polskiego przemysłu. Postulował powstanie głównego ośrodka badawczego. Władze nie zwracały uwagi na jego propozycje. Aby zrealizować część swoich planów, w 1922 r. dzięki funduszom spółki Metan, powołał do życia Chemiczny Instytut Badawczy. Zarządzał nim do 1926 r. 

W 1922 r. zarządzał również Państwową Fabryką Związków Azotywych w Chorzowie, którą zmodernizował i znacząco rozwinął jej działalność. 

Zaproponowano mu funkcję rektora Politechniki Lwowskiej. Przyjął propozycję, ale nie udało mu się pogodzić tego stanowiska z pełnionymi obowiązkami na Katedrze Elektrochemii Technicznej na Politechnice Warszawskiej. 

Z jego inicjatywy rozpoczęto budowę Państwowych Zakładów Związków Azotowych w Tarnowie. Budowa trwała od 1928 do 1930. 

Działalność polityczna 

Kiedy Józef Piłsudski odmówił przyjęcia prezydentury po wybraniu go przez Zgromadzenie Narodowe w 1926 r., zaczęto szukać innego kandydata. Piłsudski zaaprobował kandydaturę Mościckiego, z którym od lat się przyjaźnił. 

Kontrkandydatami Mościckiego byli Bniński i Marek. Ostatecznie Mościcki zwyciężył w drugim głosowaniu Zgromadzenia Narodowego. Jako trzeci prezydent Polski przysięgę składał 4 czerwca 1926 r. 

W okresie jego prezydentury, realną władzę sprawował Józef Piłsudski. Mościcki był często krytykowany za swoją marginalną rolę w polityce i posłuszność wobec woli marszałka. 

Do grona jego najbliższych współpracowników należeli między innymi: Eugeniusz Kwiatkowski, Stefan Ossowski, Henryk Gruber. 

W maju 1933 r. Zgromadzenie Narodowe decydowało o wyborze kolejnego prezydenta. Piłsudski ponownie poparł Mościckiego, który został wybrany na II kadencję prezydentury. 

W czasie swojej drugiej kadencji Mościcki znacznie bardziej zaangażował się w politykę. Zaczął obsadzać w rządzie swoich popleczników. 

Po śmierci Piłsudskiego i wejściu w życie konstytucji kwietniowej w 1935 r., zaczęły pojawiać się głosy żądające od Mościckiego rezygnacji. Walery Sławek uważał, że marszałek właśnie jego wyznaczył na przyszłego prezydenta, a od Mościckiego oczekiwał rezygnacji, kiedy nowa poszerzająca władzę prezydenta konstytucja wejdzie w życie. Mościcki po konsultacjach z prawnikami i analizie konstytucji, zdecydował zachować władzę.

Na stanowisko premiera powołał Mariana Zyndrama-Kościałkowskiego, a następnie Felicjana Sławoja Składkowskiego. W tym czasie Mościcki blisko współpracował z Rydzem-Śmigłym (Generalny Inspektor Sił Zbrojnych), którego 10 listopada 1936 r. ogłosił marszałkiem Polski. To w nim widział swojego następcę na stanowisku prezydenta.

II wojna światowa

W dniu wybuchu wojny wygłosił do narodu odezwę. Wezwał Polaków do walki o wolność i niepodległość. Zgodnie z konstytucją wyznaczył też swojego następcę. Został nim Edward Rydz-Śmigły. 

17 września uznano, że prezydent powinien wyjechać do Rumunii i tym samym uniknąć bezpośredniego zagrożenia. Trafił do miasta Krajowa. Tam został internowany wraz z pozostałymi członkami polskiego rządu. Mościckiego przewieziono do Bicaz. Pozwolono mu korespondować między innymi z Rydzem-Śmigłym. W związku z brakiem możliwości sprawowania władzy, wyznaczył nowego prezydenta. Zaproponował Bolesława Wieniawę-Długoszewskiego, a następnie Władysława Raczkiewicza. Jego wcześniejszy kandydat Rydz-Śmigły był wykluczony, ponieważ podobnie, jak prezydent został internowany.

Oficjalnie przestał być prezydentem 30 września 1939 r. 

Mimo początkowych sprzeciwów ze strony Niemiec, Mościcki chciał wyjechać do Szwajcarii. Dopiero po interwencji rządu USA (prezydentem był wtedy Roosevelt), zezwolono mu na wyjazd z Rumunii w grudniu 1939 r. 

Trafił do Fryburga. Tam pracował naukowo, spisywał wspomnienia, wykładał na miejscowym uniwersytecie, pracował w laboratorium chemicznym. Cały czas starał się wspierać finansowo Polskę i rodaków. 

Zmarł 2 października 1946 w Versoix. Pochowano go na miejscowym cmentarzu. Dopiero w 1993 r. jego szczątki sprowadzono do Polski. Złożono je w bazylice archikatedralnej św. Jana w Warszawie.

Życie prywatne 

Zaraz po ukończeniu studiów wziął ślub z Michaliną Czyżewską (1892 r.). Jego żona była działaczką niepodległościową i feministką. Brała udział w zakładaniu lwowskiego koła Ligi Kobiet. Ich pierwsza córka zmarła krótko po porodzie. Cierpiała na koklusz. Mościcki bardzo przeżył śmierć córki. Później na świat przyszli jego synowie i córka: Michał, Helena, Józef Wiktor oraz Franciszek Ludwik. Jego synowie należeli do Wojska Polskiego. 

Pierwsza żona Mościckiego zmarła na atak serca w 1932 r. Po roku żałoby Mościcki wziął ślub z Marią Nagórną z Dobrzańskich. Pomiędzy parą była znaczna różnica wieku - prawie 30 lat.

Był pasjonatem polowań. Należał do grona założycieli Polskiego Związku Łowieckiego.

W Tarnowie znajduje się dzielnica Mościce, która upamiętnia Ignacego Mościckiego. 

Jest autorem ponad 40 patentów i kilkudziesięciu prac naukowych. 

Jego żona Maria zabrała pamiątki po mężu i przekazała je do archiwum klasztoru na Jasnej Górze.