Franciszek Schubert życiorys

Życiorys i biografia Franciszka Schuberta

Austriacki kompozytor z okresu romantyzmu. Twórca licznych symfonii, oper, utworów o charakterze religijnym i ponad 600 pieśni.

Pochodzenie

Urodził się 31 stycznia 1797 r. w Wiedniu, jako dwunaste z czternaściorga dzieci nauczyciela i dyrektora szkoły. Wyrastał w muzykalnej rodzinie – pierwszych lekcji gry na skrzypcach udzielał mu ojciec, fortepianu uczył się od starszego brata Ignacego. Gdy miał siedem lat zaczął uczyć się gry na organach i zasad harmonii u miejscowego organisty – Michała Holzera.

Edukacja

Swoją edukację szkolną zaczął w Lichtental  w okolicach Wiednia. W 1808 r. dostał się do Cesarsko-Królewskiego Konwiktu w stolicy Austrii. U Vlastimila Rużickiego – dworskiego organisty – kontynuował naukę gry na organach, a w klasie Antonia Salieriego pobierał lekcje kompozycji. Równocześnie przez pięć lat był członkiem cesarskiego chóru chłopięcego – śpiewał w sopranach aż do przejścia mutacji. W późniejszym okresie czasu był także skrzypkiem kapeli dworskiej. W tym samym czasie powstały również pierwsze utwory Schuberta.

Nauczyciel

Pod naciskiem rodziców ukończył seminarium nauczycielskie i w 1814 r. rozpoczął pracę w szkole ojca. Szczerze nienawidził swojej pracy, niemniej pozwoliła mu ona uniknąć służby wojskowej. Na posadzie nauczycielskiej wytrzymał trzy lata, które określał później jako trudny okres w swoim życiu. Mimo to, był to też bardzo płodny czas pod względem ilości kompozycji. Franz napisał wówczas m.in. pieśń Małgorzata przy kołowrotku do słów Goethego, Król elfów, Polna różyczka, a także 5 oper, 4 msze i pierwsze 5 symfonii. W 1817 r. ostatecznie porzucił pracę w szkole i wybrał karierę kompozytorską.

Kompozytor

Schubert znany był ze swojej silnej motywacji i dyscypliny związanej z komponowaniem. Codziennie w godzinach porannych i przed południem pisał nowe kompozycje, a popołudniami prowadził życie towarzyskie. Gdy pytano go o to, jak to możliwe, że tworzy tak dużo utworów, odpowiadał, że gdy kończy poprzedni, zaczyna następny. Mimo tak dużej ilości pomysłów nie osiągnął wielkiego sukcesu. Był bardzo niezaradnym człowiekiem – wydawcy często oszukiwali Schuberta i kompozytor nie otrzymywał odpowiedniego wynagrodzenia za swoje utwory. Pewne sumy pieniędzy otrzymywał z prowadzenia lekcji muzyki, m.in. dla dzieci księcia Esterhàzego. W większości jednak finansowo pomagali mu przyjaciele.

Krąg przyjaciół Schuberta obejmował pisarzy, poetów, śpiewaków i kompozytorów. W trakcie spotkań towarzyskich zwanych Schubertiadami, które odbywały się w kawiarniach i w domach zamożnych mieszkańców Wiednia, Franz wykonywał swoje utwory, np. napisane przez niego pieśni wykonywał Jan Michał Vogl. To właśnie utwory wokalno-instrumentalne były głównie kojarzone z Schubertem. Jego twórczość instrumentalna, taka jak symfonie, koncerty czy utwory kameralne zyskały popularność znacznie później.

Życie prywatne

Jako bardzo nieśmiały mężczyzna nie zbudował nigdy relacji z kobietami. Co gorsza, jedna z wizyt w domu publicznym ok. 1823 r. była powodem zarażenia chorobą weneryczną i de facto wyrokiem śmierci. Leczenie rtęcią nie odniosło spodziewanego rezultatu, a wręcz nasiliło objawy depresji, z którą zmagał się Schubert.

Wielkim autorytetem dla Franza była postać Ludwiga van Beethovena, który, co ciekawe, mieszkał parę ulic dalej. Nigdy się jednak nie spotkali osobiście, ale Beethoven pod koniec swojego życia poznał twórczość młodszego kompozytora i miał się o niej wypowiedzieć w pozytywnym tonie.

Franz Schubert był niewysokim człowiekiem, o krępej posturze, nosił też okulary. Grono przyjaciół nazywało go „Schwammerl” – co z niemieckiego oznacza „grzybek”/”baryłeczka”.

Śmierć

Kompozytor zmarł 19 listopada 1828 r. w wieku 31 lat na chorobę weneryczną, chociaż podejrzewano również tyfus brzuszny czy gruźlicę. Został pochowany Cmentarzu Centralnym w Wiedniu.

Najważniejsze utwory

Mimo swojego bardzo krótkiego życia Schubert skomponował ogromną liczbę utworów, należących praktycznie do każdego rodzaju muzyki. Napisał łącznie 8 symfonii, ponad 20 sonat fortepianowych, 15 kwartetów smyczkowych, liczne dzieła muzyki sakralnej (kantaty, msze, oratoria i antyfony), ale nade wszystko ponad 600 pieśni. Niezwykła kreatywność i inwencja twórcza sprawiła, że nie ma wśród nich dwóch takich samych utworów. W swojej twórczości poruszał tematykę obyczajową, historyczną, czy dominującą nad innymi tematykę miłosną. Oprócz wyżej wymienionych, do najważniejszych należą: Pstrąg op. 32 (później na tym samym motywie muzycznym powstał też kwintet fortepianowy), Lirnik, czy Król Olch, cykl pieśni Podróż zimowa, Łabędzi śpiew, czy też jeden z bardziej znanych utworów Schuberta Ave Maria.

Z muzyki orkiestrowej są to: Symfonia C-dur Wielka, VII Symfonia h-moll niedokończona (mimo nazwy, utwór ten jest skończoną całością). W przeciwieństwie do większości utworów symfonicznych, które miały szereg cech klasycznych, te świadczą już o nowych, romantycznych wpływach.

Wpływ na potomnych

Niepoznany za życia, został odkryty i doceniony dopiero wiele lat po śmierci. Niektóre rękopisy dzieł Schuberta zostały odnalezione przypadkiem nawet 40 lat po jego odejściu. Jest on jednak postacią, która traktowaną jako prekursor nowego, romantycznego nurtu w muzyce. Ballada pieśniowa, do której zaliczany jest Król Olch stała się wzorcem dla nowej ballady romantycznej, podobnie dzięki Schubertowi powstał nowy typ kantaty, który był pieśnią chóralną.