Francisco Goya życiorys

Spis treści

Życiorys i biografia Francisco Goya
Działalność artystyczna
Dzieciństwo i młodość
Wykształcenie
Początki twórczości
Rozwój kariery i praca na dworze królewskim
Choroba
Działalność po chorobie
Wybrane prace

Życiorys i biografia Francisco Goya

Francisco Goya przyszedł na świat 30 marca 1746 r. w Fuendetodos (Aragonia), zmarł 16 kwietnia 1828 r. w Bordeaux. Przedstawiciel romantyzmu. Malarz i rysownik hiszpański. Znany z portretów i scen rodzajowych.

Działalność artystyczna

Jego pierwszy fresk powstał w 1771 r. w bazylice del Pilar w Saragossie. Autor około 700 malowideł, 280 grafik i około 1000 rysunków.

Artysta wszechstronny, tworzył zarówno obrazy ołtarzowe, portrety, grafiki, sceny rodzajowe jak i religijne oraz grawery.

Na przełomie lat jego twórczość ewoluowała z barokowych fresków do preromantyzmu i preimpresjonizmu. W jego pracach, w zależności od daty stworzenia, widoczne są wpływy neoklasyczne oraz romantyczne.

Autor licznych portretów. Malował królów, rodzinę królewską, arystokrację. Chętnie tworzył również portrety grupowe (np. Portret rodziny infanta don Luisa, Książę i księżna Osuny z dziećmi, Rodzina Karola IV).

Obecnie jego prace znajdują się w zbiorach m.in. Muzeum Prado w Madrycie, National Gallery w Londynie, Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku.

Dzieciństwo i młodość

Przyszedł na świat w wielodzietnej rodzinie Braulia José Goi y Franque i Gracii Lucientes Salvador. Miał pięcioro rodzeństwa. Jego ojciec zajmował się pozłacaniem sprzętów (mebli, obrazów). Rodzina należała do niższej klasy średniej. Rodzeństwo zostało wychowane w duchu chrześcijaństwa.

Dorastał w Saragossie.

Wykształcenie

Edukację rozpoczął w 1756 r. w szkole pijarów. Już kilka lat później uczył się malarstwa u José Luzána. W jego pracowni kształcił się przez około cztery lata. Dwa razy stał się o przyjęcie do Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych w Madrycie - w 1763r. i 1766 r. odrzucono jego kandydaturę.

Jego nauczycielem był również aragoński artysta Francisco Bayeu. Goya poślubił siostrę malarza Josefę. Możliwe, że decyzja o małżeństwie była podyktowana korzyściami związanymi ze wżenieniem się w artystyczną rodzinę. Z czasem wiele zyskał dzięki tej decyzji. Z ich małżeństwa przyszło na świat sześcioro dzieci. Jedynie jeden syn dożył dorosłości.

Sztukę i malarstwo poznawał też we Włoszech. Sam pokrył koszty podroży, która miała miejsce w 1770 r. W tym czasie we włoskim mieście Parma wystartował w konkursie miejscowej ASP, gdzie wyróżniono jego prace.

Początki twórczości

Na początku swojej kariery zajmował się głównie malowaniem scen religijnych. W 1772 r. wykonał między innymi freski w bazylice Nuestra Señora del Pilar w Saragossie.

Jego kariera szybko się rozwijała. Już dwa lata później był uznanym artystą, który nie mógł narzekać na brak zamówień. Początkowo przyjmował zlecenia głównie od aragońskich biskupów. Z czasem wyjechał do Madrytu, aby tam tworzyć.

Rozwój kariery i praca na dworze królewskim

W Madrycie przyjął zlecenie od nadwornego malarza Antona Raphaela Mengsa. W 1775 r. wykonał serię kartonów do tapiserii (łącznie 63 obrazy przedstawiające rozmaite sceny) - na ich podstawie powstały później królewskie gobeliny. Na podstawie jednego z obrazów powstał jego największy miedzioryt - Niewidomy gitarzysta.

Kolejne zlecenie na królewski dwór przyjął w 1778 r. Wykonał ryciny obrazów Velazqueza. Już rok później ubiegał się o stanowisko nadwornego malarza (po śmierci Mengsa). Nie otrzymał tego stanowiska, mianowano go jednak członkiem Akademii św. Ferdynanda.

Razem ze swoim szwagrem w 1780 r. realizował zlecenie na freski w bazylice del Pilar w Saragossie. Mężczyźni pokłócili się o sposób, w jaki Goya namalował fresk na sklepieniu kościoła. Miał on być niedbały i odbiegać od pozostałych malowideł przygotowanych przez braci Bayeu. Po licznych mediacjach i ingerencji przyjaciół fresk Goi został poprawiony przez jego szwagra.

Rok później Goya przyjął prestiżowe zlecenie na wykonanie jednego z siedmiu obrazów na ołtarz bazyliki San Francisco el Grande. Obraz artysty nosi nosi tytuł Kazanie świętego Bernardyna ze Sieny przed Alfonsem Aragońskim.

Dzięki znajomości z prawnikiem Jovellanosem Goya trafił do środowiska arystokracji. Zaczął malować portrety arystokratów, w tym hrabiego Floridablanki. Zaprzyjaźnił się również z wpływowym i zamożnym małżeństwem Ludwika Antoniego Burbona oraz Marii Teresy de Vallabriga y Rozas. Para zleciła mu łącznie wykonanie 16 prac, zostali jego mecenasami. Dzięki ich protekcji Goya zyskał duże uznanie.

Jego kariera przyspieszyła. W 1785 r. zaczął pełnić funkcję wicedyrektora Akademii św. Ferdynanda. Z czasem został dyrektorem wydziału malarstwa.

W 1786 r. otrzymał stanowisko malarza nadwornego króla Karola IV (razem z Ramonem Bayeu). Pierwszym malarzem na dworze został w 1799 r.

Choroba

Zachorował w 1792 r. Wtedy to zaczął odczuwać bóle brzucha, miewał halucynacje oraz problemy z utrzymaniem równowagi. Możliwe, że w 1793 r. przeżył udar mózgu. Był leczony w Kadysku przez znanych i cenionych lekarzy swojej epoki. Na skutek choroby stracił słuch.

Jego rekonwalescencja trwała krótko. Powrócił do pracy pomimo nieustających dolegliwości chorobowych.

Działalność po chorobie

Był zaprzyjaźniony z żoną markiza de Villafranca. Po śmierci męża księżna zaprosiła Goyę do swojej rezydencji. Możliwe, że para miała romans. Artysta wykonał kilka portretów kobiety.

Księżna przyznała rentę synowi artysty. Sama zmarła w 1802 r., co Goya bardzo przeżył. Na jakiś czas wycofał się nawet z pracy twórczej.

W czasie wojny na Półwyspie Iberyjskim wyjechał do Saragossy. Tam sportretował generała José de Palafoxa. Do Madrytu powrócił w 1808 r. Cały czas był aktywny zawodowo, malował m.in. portrety. Po przejęciu władzy w 1813 r. przez Ferdynanda VII Goya trafił do grona osób podejrzanych o aktywność polityczną. Był przesłuchiwany. Ostatecznie nie zwolniono go z funkcji malarza nadwornego.

Goya rozczarowany powrotem monarchii absolutnej, wycofał się z życia publicznego. Poświęcił się całkowicie pracy na rycinami Tauromachia.

W 1819 r. zdecydował się wyjechać ze stolicy. Z dala od miasta kupił posiadłość nazywaną Domem Głuchego. Tam zamieszkał ze swoją kochanką Leokadią Weiss oraz jej dziećmi. W tym samym roku poważnie podupadł na zdrowiu.

W nowym domu Goya stworzył cykl czarny obrazów (14 malowideł na ścianach). Możliwe, że powstały one pod wpływem choroby. Obrazy pokazują upadek świata i wartości. Wiele lat po śmierci artysty, malowidła przeniesiono na płótno i przekazano Muzeum Prado. Przyczynił się do tego właściciel rezydencji bankier Emil d’Erlangera.

Z powodu prześladowań spowodowanych przywróceniem monarchii absolutnej (Goya był sympatykiem profrancuskich liberałów), obawiał się aresztowania. W 1824 r. udało mu się wyjechać do Bordeaux (Francja). Tam zamieszkał u pisarza Leandra Moratina. Wkrótce do Francji sprowadziła się również Leokadia i jej dzieci.

We Francji zaczął tworzyć prace wykonane techniką litografii. Pracował z ogromnym zapałem.

W 1826 r. decyzją Ferdynanda VII otrzymał rentę, która miała być sposobem na uznanie jego zasług dla Hiszpanii.

W kwietniu 1828 r. zapadł w śpiączkę spowodowaną wylewem. Zmarł w nocy z 15 na 16 kwietnia. Miał 82 lata.