Euklides życiorys

Życiorys i biografia Euklidesa

Starożytny matematyk grecki żyjący na przełomie IV i III w. p.n.e. Autor jednego z najbardziej znanych dzieł matematycznych w historii.

Życie i praca naukowa

Euklides urodził się prawdopodobnie ok. 365 r.p.n.e. Istnieje bardzo niewiele informacji na temat jego życia, te które można odnaleźć są wzmiankami starożytnych o tym naukowcu. Arabskie źródła, mające anegdotyczny charakter mówią, że Euklides pochodził z libańskiego Tyru. Nie ma jednak żadnego jednoznacznego potwierdzenia tej informacji.

Z dużym prawdopodobieństwem był uczniem słynnej ateńskiej Akademii Platońskiej. To tam poznał dorobek najważniejszych uczonych żyjących przed nim. Przeniósł się do Aleksandrii na zaproszenie Ptolemeusza I, aby nauczać na utworzonym przez niego uniwersytecie. Mógł być też pierwszym dyrektorem słynnej starożytnej Biblioteki Aleksandryjskiej.

Zmarł prawdopodobnie ok. 270 r.p.n.e.

Elementy

Jego główne dzieło, dzięki któremu jest znany na całym świecie do dziś to Elementy – trzynastotomowy podręcznik geometrii. Euklides zawarł w nim na początku aksjomatyczne ujęcie wszystkich tez i tym samym usystematyzował dostępną w tamtych czasach wiedzę. W swoim dziele opierał się na nauce innych starożytnych badaczy – Pitagorasa, Talesa, Eudoksosa, czy Archytasa. Dołożył również swoje odkrycia. O wielkości tej pozycji świadczy fakt zebrania w całość dostępnych twierdzeń matematycznych i skrupulatnego rozwijania ich na zasadzie dedukcji.

Poszczególne tomy Elementów dotyczą: I – podstaw planimetrii, II – arytmetyki geometrycznej, III – okręgu i koła, IV – wielokątów, V – teorii proporcji wielkości geometrycznych Eudoksosa, VI – podobieństwa figur, VII – geometrycznej teorii liczb, VIII – proporcji ciągłych, IX – rozkładu na czynniki pierwsze (tzw. algorytm Euklidesa), X – teorii niewymierności kwadratowych Teajteta, XI – stereometrii i jej podstaw, XII – podobieństwa brył oraz XIII – wielościanów foremnych.

Przez setki lat dzieło było wielokrotnie przepisywane, a kopiści redagowali bądź dodawali na marginesach własne uwagi i notatki. Z tego też względu w późniejszych latach powstały księgi XIV i XV.

Inne dzieła

Euklides poza swoim głównym dziełem miał zajmować się również optyką – sformułował zasadę załamania się światła na różnych powierzchniach (wklęsłej, wypukłej). Istnieją również łacińskie przekłady dzieł dotyczących astronomii i teorii muzyki. O istnieniu innych prac greckiego naukowca wiadomo z omówienia przez innych autorów – m.in. Pappusa czy Archimedesa. Stąd też wiadomo, że ten wybitny matematyk starożytny z pewnością był młodszy od Euklidesa.

Wpływ na potomnych

Po wynalezieniu druku Elementy doczekały się ponad tysiąca wydań książkowych i zostały przetłumaczone na wiele języków, przez co dzieło to było podstawowym podręcznikiem do matematyki dla kolejnych pokoleń aż do XIX wieku (w niektórych krajach nawet do początku XX w.). Druk w języku polskim, przełożony z j. angielskiego pojawił się w 1807 r.

Mówi się również, że jest to jedna z najlepiej zbadanych i najczęściej opracowywanych książek w historii po Biblii.