Benedykt Dybowski życiorys

Życiorys i biografia Benedykta Dybowskiego

Benedykt Dybowski to podróżnik i odkrywca polskiego pochodzenia, żyjący i działający w XIX wieku. Uznawany jest za twórcę podstaw polskiej limnologii.

Dzieciństwo i młodość

Naukowiec urodził się na Białorusi w Adamarynie 12 maja 1833 roku. Szkołę średnią ukończył w Mińsku Litewskim, a następnie w Dorpacie studiował medycynę i nauki przyrodnicze. Później studiował również we Wrocławiu (w latach 1857-1858). Na początku lat 60. studiował również nauki botaniczne w Berlinie. Tam uzyskał tytuł doktorski, broniąc pracy pt. Commentationis de parthenogenesi specimen i zaczął publikować teksty uznawane w środowisku krytycznym.

Działalność konspiracyjna

Dybowski był uczestnikiem m.in. manifestacji pod katedrą w Wilnie, za co został aresztowany. W tym okresie kierownictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego zaproponowało mu objęcie katedry zoologii, jednak ówczesny rząd austriacki nie zezwolił na realizację tego zatrudnienia. W 1862 roku powołano go do szkoły Głównej Handlowej w Warszawie – przez chwilę pracował jako adiunkt, jednak ponownie wmieszał się w protesty i organizację powstania jako przedstawiciel Rządu Narodowego. W 1864 roku ponownie go aresztowano i więziono w murach warszawskiej Cytadeli. Tam skazano go na śmierć przez powieszenie. Pomogła mu jednak interwencja środowiska niemieckich zoologów oraz Bismarcka. Wówczas zamieniono tę karę na 12 lat zesłania.

Przebieg zesłania

Dybowski przebywał na Syberii od 1865 roku. Rozpoczął wówczas działalność badawczą w terenie. Zbierał materiały z pobliskiej przyrody w okolicy Czyty i w Górach Jabłonowych. Jego zbiory i prace, które prowadził wspólnie z Wiktorem Godlewskim ukazywały różnice między przyrodą Syberii wschodniej i zachodniej. Po dwóch latach zesłania obaj naukowcy otrzymali pozwolenie, by zamieszkać we wsi Kułtuk. Było to w pobliżu Bajkału, więc odkrywcy postanowili wykorzystać okazję do rozpoczęcia kolejnych badań – jeziora, które do tej pory uważane było za ubogie.

Inne osiągnięcia

W faunie lądowej Dybowski zwracał uwagę głównie na ptaki i ssaki. Dzięki badaniom na Syberii otrzymał medal Towarzystwa Geograficznego w Petersburgu. W 1868 roku brał udział w ekspedycji generała Skałkowa, podczas której badał kraj Amurski, Usuryjski i Nadmorski, znalazł się nawet u progów Azji. Na początku lat 70. znów z Wiktorem Godlewskim odkrywał zakamarki Mongolii.

Kamczatka

Benedykt Dybowski zyskał pozwolenie na powrót do kraju w roku 1876. Udało mu się to dzięki Towarzystwu Geograficznemu z Petersburga. Od generała Skałkowa otrzymał pomoc w zorganizowaniu wyprawy na Kamczatkę. Został okręgowym lekarzem w Pietropawłowsku. Na wyspę podróżnik dotarł w 1879 roku, po sześciomiesięcznej podróży przez Syberię. Przez okres kamczacki Dybowski prowadził pracę lekarską i humanitarną, ale również prowadził badania zoologiczne, botaniczne i antropologiczne. Na Kamczatce podróżnik założył placówki lecznice dla trędowatych, walczył z epidemią, pomagał mieszkańcom w niedoli głodu.

Lwów

Dybowski został wezwany do kraju w 1883 roku. Miał w końcu rozpocząć pracę w katedrze zoologii, ale we Lwowie. Pracował wówczas głównie nad zagadnieniami biologicznymi, ale również z zakresu anatomii i antropologii. Jako pedagog był zwolennikiem teorii ewolucji, dlatego wysłano go na emeryturę już w 1906 roku. Nie zakończył jednak pracy naukowej i publikował więcej niż przedtem. W tym okresie powstały liczne teksty naukowe, rozprawy badawcze i popularyzatorskie artykuły. W czasie wybuchu I wojny światowej Dybowski przebywał w majątku swojej siostry w Nowogrodzie – jako obywatel austriacki znów został zesłany, ale tym razem do Jakucji. Od tego losu wybawiło go jednak wstawiennictwo Cesarskiej Akademii Nauk w Sankt-Petersburgu w rosyjskiego środowiska naukowców w ogóle. Niedługo później Dybowski dostał pozwolenie na powrót do Lwowa.

Odkrywca zmarł 30 stycznia 1930 roku. Pochowano go na lwowskim Cmentarzu Łyczakowskim, a na warszawskich Powązkach można znaleźć jego grób symboliczny.