Artur Grottger życiorys

Życiorys i biografia Artura Grottgera

Artur Grottger przyszedł na świat 11 listopada 1837 r. w Ottyniowicach, zmarł 13 grudnia 1867 r.  w Amélie-les-Bains-Palalda. Był malarzem i ilustratorem. Jest uznawany za jednego z czołowych przedstawicieli polskiego romantyzmu. 

Dzieciństwo i młodość

Syn Jana Józefa Grottgera i Krystyny Blahao de Chodietow. Jego ojciec ukończył Akademię Sztuk Pięknych w Wiedniu, brał udział w powstaniu listopadowym (był rotmistrzem). Z kolei matka pochodziła z rodziny huzarów. Jej ojciec był Chorwatem, który wyemigrował do Polski. Artur był najstarszy spośród czworga dzieci małżeństwa. Chłopiec odebrał artystyczne wykształcenie, początkowo uczył go ojciec, kiedy miał 11 lat i opanował podstawy malarstwa i rysunku oddano go pod opiekę malarza Jana Maszkowskiego. Przez krótki okres uczył się również u Juliusza Kossaka. Ojciec przekazał mu nie tylko wiedzę praktyczną dotyczącą rysunku. Wpoił mu również postawę patriotyczną, poprzez częste opowiadanie o powstaniu listopadowym. 

Działalność artystyczna

Swoją pierwszą malarską pracę sprzedał w wieku 14 lat. Była to akwarela, którą w 1851 r. kupił hrabia Aleksander Pappenheim. Hrabia był pod wrażeniem faktu, że pracę przygotował tak młody chłopiec. Postanowił poznać młodego artystę. Ich znajomość przetrwała lata i znacząco wsparła karierę Grottgera, a hrabia uznawany był za mecenasa młodego artysty.

W 1851 r. młodego Artura wskazano, jako osobę, która namaluje wjazd do Lwowa austriackiego cesarza Franciszka Józefa I. Cesarz, który dostał w prezencie akwarelę Grottgera, zachwycił się jego pracą i ufundował mu stypendium, które wystarczyło na pokrycie kosztów studiów w Krakowie i Wiedniu. Artur Grottger ukończył Szkołę Sztuk Pięknych w Krakowie (1852-1854) oraz Akademię Sztuk Pięknych w Wiedniu (1855-1858). W czasie studiów w Wiedniu wiele podróżował. Odwiedzał często Kraków, a także Monachium, Wenecję i Lwów. 

W Wiedniu Grottger tworzył głównie grafiki i ilustracje, pracował dla wielu wiedeńskich magazynów. Dobrze zarabiał, dlatego też z czasem udało mu się ściągnąć do miasta matkę i siostrę. W 1863 r. został redaktorem naczelnym ukazującego się w Wiedniu polskiego pisma „Postęp”. Był zaangażowany w pomoc powstańcom styczniowym. Za ukrywanie zbiegłego Polaka, podejrzanego o spiskowanie, cofnięto mu nawet cesarskie stypendium. Pozbawiony stałego wsparcia artysta wyjechał z Wiednia w 1965 r. Szybko popadł w biedę, aby zarobić na życie podróżował po Galicji i oferował swoje usługi artystyczne. Z czasem podjął decyzję o wyjeździe do Paryża, tam ukończył cykl Wojna. 

Pierwszą pracą akwarelową artysty była Egzekucja szpiega. Powstała ona w 1847 r. i przedstawiała scenę z powstania listopadowego. Z kolei pierwszym obrazem olejnym Grottgera jest Wjazd Chrobrego do Kijowa. Jednak największą sławę przyniosły mu serie czarno-białych rysunków, wśród nich można wymienić Warszawę I z 1861 r., Warszawę II z 1862 r., Polonię z 1863 r., czy Wojnę, która powstawała w latach 1866-1867. 

Twórczość Artura Grottgera budziła wiele emocji. Większość jego dzieł poświęcona była wydarzeniom z historii Polski. W związku z tym uznaje się go za przedstawiciela nurtu polskiej narodowej szkoły malarstwa historycznego.  Malował również obrazy dotyczące historii Niemiec i Austrii (w czasie swojego pobytu w Wiedniu). 

Cechy charakterystyczne artysty

Jego prace charakteryzuje próba przedstawienia tragedii narodowej/wspólnotowej poprzez ilustracje pojedynczych wydarzeń. Grottger dużą uwagę przykładał do uczuć jednostki, w jego pracach nawet drobne gesty tworzonych postaci, nabierały uniwersalnego znaczenia. Prace Grottgera pełne są ekspresji, która wyraża uczucia, dramaturgię przeżyć. Malowane wydarzenia zawsze mają wymiar psychologiczno-emocjonalny. W jego rękach sztuka była narzędziem do walki o niepodległość. 

Największą sławę przyniosły mu cykle rysunków dotyczących powstania styczniowego, które stały się synonimem męczeńskiej walki Polaków. 

Życie prywatne

W 1866 r. we Lwowie poznał Wandę Młodnicką (z domu Monné), z w której się zakochał. Jej rodzina nie zaakceptowała ubogiego malarza. Dlatego też nigdy nie wzięli ślubu, ale aż do śmierci Artura pozostali narzeczonymi. Wanda stała się muzą artysty. Potrafili godzinami rozmawiać, Grottger malował jej portrety, a gdy nie mogli być razem pisali do siebie listy. 

Śmierć

Już w 1867 r. podupadł na zdrowiu. Cierpiał na gruźlicę. Dlatego też poddał się kuracji w uzdrowisku Amelies-les-Bains we Francji. Zmarł w uzdrowisku 13 grudnia 1867 r. , Pochowany jest na cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie. 

Upamiętnienie

Pierwsza monograficzna wystawa prac Artura Grottgera odbyła się w 1885 r. w krakowskich Sukiennicach. Następnie pokazano ją również we Lwowie w gmachu sejmu. 

W 150 rocznicę urodzin w Muzeum Narodowym w Krakowie odbyła się wystawa poświęcona jego twórczości. Prezentowano na niej około 500 prac artysty, w tym ilustracje, obrazy olejne, szkice i akwarele. Artysta był szczególnie znany na przełomie XIX i XX wieku, dzięki zabiegom Wandy Młodnickiej. 

Poza licznymi wystawami prac artysta został upamiętniony pomnikiem na krakowskich plantach.

Wybrane prace

• Egzekucja szpiega - akwarela, 1847 r. 
• Wjazd cesarza Franciszka Józefa do Lwowa - akwarela, 1851 r.
• Ucieczka Henryka Walezego - 1860 r.
• Warszawa I - seria rysunków, 1861 r.
• Warszawa II - seria rysunków, 1862 r.
• Polonia - seria rysunków, 1863 r.
• Lituania - seria rysunków, 1864-66
• Przejście przez granicę - 1865 r.
• Pochód na Sybir - 1866 r.
• Wojna - sria rysunków, 1866-1867
• W ogrodzie - 1867 r.