Wolfgang Amadeusz Mozart życiorys

Życiorys i biografia Wolfganga Amadeusza Mozarta

Austriacki kompozytor żyjący w XVIII wieku. Uważany za jednego z najważniejszych twórców muzyki wszechczasów.

Pochodzenie

Urodził się 27 stycznia 1756 r. Salzburgu jako syn dworskiego muzyka Leopolda i Anny Marii. W rodzinie Mozartów urodziło się siedmioro dzieci, jednak tylko Wolfgang i jego starsza siostra Maria Anna przeżyli okres niemowlęctwa. Obydwoje mieli talent muzyczny. U chłopca rozwinął się on bardzo szybko, był tzw. cudownym dzieckiem, obdarzonym słuchem absolutnym. Ojciec Mozarta, wybitny skrzypek i pedagog, widząc potencjał u dzieci porzucił swoja karierę zawodową na rzecz ich edukacji, dlatego też mały Wolfi (jak nazywano go w dzieciństwie) od najmłodszych lat uczył się gry na skrzypcach i klawesynie.

"Cudowne dziecko"

Jego pierwsze kompozycje datowane są na 1761 r. – napisał wówczas Menuet i Trio.

Jako sześciolatek udał się wraz z siostrą i ojcem na pierwsze tournée koncertowe do Monachium, później do Wiednia i Pragi. W 1763 r. rodzina Mozartów ponownie wyruszyła w trasę po Europie odwiedzając niemieckie miasta (Monachium, Augsburg, Frankfurt n. Menem, Akwizgran), a następnie docierając do Paryża i Brukseli. Dzieci występowały na dworach królewskich i w pałacach arystokracji. Grając razem w duecie wykonywali utwory m.in. na klawesynie z klawiaturą zasłoniętą materiałem. W kolejnym roku przebywał także w Londynie, gdzie grał na dworze królewskim, a także poznał najmłodszego syna J.S. Bacha, który udzielił mu wielu cennych wskazówek dotyczących komponowania.

Występy w całej Europie z pewnością były ważnym elementem w rozwoju umiejętności kompozytorskich, a także poszerzenia horyzontów pod względem mentalnym. Jednak ciągłe podróże w tak młodym wieku sprawiły, że chłopiec tak naprawdę nie miał prawdziwego dzieciństwa, a równocześnie były przyczyną częstych chorób grożących nawet utratą życia.

Pierwsze kompozycje

Pierwsze kompozycje Mozarta zostały wydane w 1765 r. w Paryżu i były to sonaty skrzypcowe. Końcem lat 60 powstały również pierwsze opery tworzone przez niego z największym entuzjazmem i radością. Miały one lekki charakter nawiązujący do włoskich oper komicznych (tzw. opera buffa). Oprócz dzieł powstających do libretta w języku włoskim, Mozart pisał również tzw. singspiele – śpiewogry w języku niemieckim: Czarodziejski flet, Uprowadzenie z Seraju.

Od 1769 r. został mianowany kapelmistrzem na dworze arcybiskupa w rodzinnym Salzburgu (w tej samej kapeli pracował też jego ojciec), stąd też powstały utwory o tematyce sakralnej, a także tańce i serenady.

Edukacja i podróże do Włoch

W latach 1669-1673 r. Wolfgang Amadeusz trzykrotnie podróżował do Włoch. Przebywał w Mediolanie, Bolonii i Florencji, gdzie poznawał innych kompozytorów, uczył się od nich zasad kompozycji, został również członkiem bolońskiej Accademia Filarmonica. Oprócz nauki koncertował i zajmował się komponowaniem. Jego geniusz dał się poznać kiedy poprawnie zapisał z pamięci utwór Miserere usłyszany w watykańskiej Kaplicy Sykstyńskiej. Został za to odznaczony papieskim Orderem Złotej Ostrogi.

W tym okresie czasu powstały liczne serenady i opery, koncerty fortepianowe i skrzypcowe, symfonie i utwory kameralne, a także kolejne dzieła sakralne.

Salzburg i kolejne wyjazdy

Początek lat 70. to czas kiedy Mozart przez kilka miesięcy przebywał w Wiedniu. Próbował wówczas znaleźć zatrudnienie na dworze cesarskim, ale bezskutecznie. Sam wyjazd nie był jednak całkowicie bezowocny. Młody kompozytor miał okazję zapoznać się z utworami innego wielkiego muzyka – Haydna.

Mimo licznych utworów pisanych na zamówienie, Mozart nie odnosił spektakularnego sukcesu, na jaki niewątpliwie zasługiwał. Jedną z przyczyn takiego stanu rzeczy była trudna relacja z jego pracodawcą – arcybiskupem Salzburga, który z niechęcią odnosił się do licznych wyjazdów zagranicznych swojego podwładnego. W 1777 r. Wolfgang Amadeusz wyjechał w trasę koncertową do Paryża, odwiedzając po drodze Monachium i Mannheim. Wbrew oczekiwaniom w stolicy Francji został przyjęty z umiarkowanym entuzjazmem – zamówiono kilka utworów (m.in. Koncert C-dur na harfę i flet), zagrano jedną z jego symfonii – D-dur Paryską. Przyczyną takiego stanu rzeczy była ogromna popularność w Paryżu innego rodzaju muzyki niż reprezentowana przez Mozarta. Te trudne doświadczenia, a także osobiste dramaty (śmierć matki, niepowodzenie w miłości) powodowały frustrację i zniechęcenie u młodego mężczyzny.

Po podróży do Francji powrócił na stanowisko kapelmistrza w Salzburgu i pozostawał tam do 1781 r. z przerwami na tworzenie i wystawienie w Monachium opery Idomeneo, król Krety. Przedłużający się pobyt w niemieckim mieście spowodował konflikt z arcybiskupem i ostateczne porzucenie posady na jego dworze.

Rodzina

W sierpniu 1782 r. ożenił się z Konstancją Weber – śpiewaczką i młodszą siostrą pierwszej miłości Mozarta, Alojzy. Mieli szóstkę dzieci, jednak tylko dwoje z nich przeżyło okres niemowlęctwa – Carl Thomas i Franz Xaver Wolfgang. Żona wspierała kompozytora w jego twórczości, a po jego śmierci zaangażowała się w ocalenie spuścizny męża.

Okres wiedeński

Po porzuceniu pracy u arcybiskupa hrabiego Mozart w 1781 r. ostatecznie przeprowadził się do Wiednia, gdzie na początku wynajął pokój u Weberów (rodziny swojej późniejszej żony, którą wówczas poznał). Praktycznie nie opuszczał miasta do końca swojego życia, z krótkimi przerwami na premiery swoich dzieł w Pradze i niemieckich miastach. Na organizowanych koncertach występował nie tylko jako kompozytor, ale także dyrygent czy wirtuoz. Okres wiedeński był również najpłodniejszy w jego życiu pod względem kompozycji. Powstały wtedy m.in. opery Wesele Figara, Don Giovanni, czy Czarodziejski flet, niemal dwadzieścia koncertów fortepianowych, z czego 15 najlepszych od końca 1782 r. Nie były to jedyne dzieła orkiestrowe – Mozart jest autorem koncertów na inne instrumenty z towarzyszeniem orkiestry – m.in. skrzypce, flet, klarnet, fagot, czy harfę. W stolicy Austrii powstało również ok. 20 utworów fortepianowych: sonat, suit, fantazji, wariacji itp.

Mimo niewątpliwego geniuszu kariera kompozytora nie była zbyt błyskotliwa. Poza zamawianymi kompozycjami i organizowaniem koncertów, Mozart zarabiał na życie prowadząc lekcje gry. Posadę muzyka na dworze cesarza otrzymał dopiero w 1787 r. Otrzymywał jednak przez większość życia normalne wynagrodzenie, a jego problemy finansowe wynikały z dużych wydatków związanych z wystawnym trybem życia (w celu uzyskania większej sławy) i wyjazdami żony do uzdrowisk w trakcie problemów zdrowotnych.

Śmierć

Wolfgang Amadeusz Mozart zmarł nagle 5 grudnia 1791 r. w Wiedniu, po krótkiej chorobie. Niewyjaśniona w tamtych czasach choroba nasunęła dość szybko bezpodstawne podejrzenia o otruciu kompozytora przez jego rywala A. Salieriego. Obecnie uważa się, że przyczyną śmierci mogła być gorączka reumatyczna i powikłania neurologiczne z tym związane.

Istnieje także pogląd, że Mozart zmarł w biedzie i został pochowany w grobowcu przeznaczonym dla biedoty. Nie jest to do końca prawda, gdyż sposób chowania zmarłych w tamtych czasach był określony specjalnymi rozporządzeniami – kompozytor jako zwykły obywatel miał niczym niewyróżniający się grób. Sprawę niejasnego miejsca pochówku Mozarta dodatkowo komplikowała choroba, na którą zmarł – ze względów sanitarnych rodzina nie była obecna przy pogrzebie.

Wpływ na potomnych

Twórczość Mozarta jest fenomenem w historii muzyki nie tylko pod względem treści, melodyjności, lekkości czy oryginalności, ale także wielkości dorobku jaki kompozytor zostawił po sobie, mimo krótkiego życia. Napisał ponad 700 utworów instrumentalnych (zarówno symfonicznych jak i kameralnych), oper i dzieł o tematyce sakralnej. Było to ponad 50 symfonii, 20 oper i prawie tyle samo mszy (w tym niedokończone przed śmiercią słynne Requiem).

Jego kompozycje przez wiele lat nie odznaczały się ogromną popularnością. Spośród setek utworów znane były nieliczne – kilka oper i koncertów, a także utworów sakralnych. W XIX wieku panującym stylem muzyki był romantyzm, a publiczność spośród wiedeńskich klasyków preferowała bardziej Beethovena. Mozart był jednak doceniany przez innych twórców muzyki klasycznej. W drugiej połowie XIX w. wiedeński botanik Ludwig von Köchel zdołał sklasyfikować twórczość tego wielkiego kompozytora, którą ujął w Chronologiczno-tematycznym spisie wszystkich dzieł muzycznych Wolfganga Amadeusa Mozarta. Klasyfikacja Köchla używana jest do dzisiejszego dnia – utwory Mozarta oznaczane są na początku symbolem KV i kolejnymi numerami.