Stanisław Moniuszko życiorys

Życiorys i biografia Stanisława Moniuszko

Stanisław Moniuszko to polski kompozytor żyjący w XIX wieku, twórca licznych pieśni, utworów kościelnych i operowych o silnym wpływie folklorystycznym. Określany również jako ojciec „polskiej opery narodowej”. Rok 2019 został ustanowiony przez Sejm RP jako rok Stanisława Moniuszki dla uczczenia 200 rocznicy jego urodzin.

Dzieciństwo i edukacja

Stanisław przyszedł na świat 5 maja 1819 roku w Ubielowie w rodzinie ziemiańskiej, o silnie patriotycznych tradycjach. Jego ojciec uczestniczył w kampanii napoleońskiej. Sam Stanisław swoje pierwsze kroki w edukacji muzycznej stawiał w domu, gdzie gry na fortepianie uczyła go matka. Gdy Moniuszko miał 8 lat rodzina przeniosła się do Warszawy, gdzie miał lepsze możliwości dalszej edukacji. Uczył się tam gry u organisty Augustyna Freyera. Trzy lata później zamieszkał w Mińsku, gdzie grał pod okiem Dominika Stefanowicza, pianisty i dyrygenta. W latach 1837-1840 Stanisław przebywał w Berlinie, studiując dyrygenturę, instrumentalizaję, harmonię czy kontrapunkt pod kierunkiem Carla Friedricha Rungenhagena. Wyjazd związany był z represjami ze strony caratu po powstaniu listopadowym (zamknięto wtedy szkołę, w której uczył się młody kompozytor), ale umożliwił Moniuszce poznanie repertuaru operowego i dzieł m.in. Mendelssohna.

Praca

Pierwsze kompozycje zostały wydane w trakcie pobytu w Berlinie, m.in. fortepianowe, a także pieśni, fugi, czy utwory sceniczne. Były one dobrze przyjęte przez krytyków. Po powrocie osiadł w Wilnie, gdzie uczył gry na fortepianie, był organistą i komponował. Równocześnie zorganizował amatorski chór i orkiestrę, z którą wykonywał różne dzieła. Jego aktywność na tym polu przyczyniła się do ożywienia środowiska muzycznego w mieście. Przełom w karierze nastąpił po powtórnej premierze Halki, co zaowocowało m.in. posadą dyrektorską w Teatrze Wielkim w Warszawie. Moniuszko wykładał również w Instytucie Muzycznym. Parę miesięcy po wystawieniu Halki udał się w podróż po Europie, w trakcie której powstały m.in.: Flis, czy Hrabina. W 1865 r. w Warszawie miał premierę Straszny dwór, którego patriotyczny wydźwięk i popularność spowodowały zdjęcie z afiszy już po trzech przedstawieniach. Inne kompozycje to np. muzyka do Sonetów krymskich Mickiewicza, utwory fortepianowe (polki, mazury, polonezy, walce, nokturny), muzyka sakralna: msze, psalmy, hymny czy pieśni.

Halka

Chyba najbardziej znana, zaraz obok Strasznego dworu opera Stanisława Moniuszki. Jej pierwsza premiera odbyła się w 1848 r. w Wilnie, a sama opera miała wtedy dwa akty. Dopiero dziesięć lat później, nastąpił przełom, gdy Halka rozszerzona o dwa akty miała swoją premierę w warszawskiej operze. Entuzjastyczne przyjęcie sprawiły, że kompozytor z dnia na dzień stał się sławny, a dzieło wystawiane na scenach całej Europy (m.in. w Pradze, Moskwie, Petersburgu).

Życie prywatne

Swoją późniejszą żonę, Aleksandrę Mullerównę, Stanisław poznał  jeszcze w latach 30., w trakcie pobytu w Wilnie. Zaręczył się z wówczas 17-letnią dziewczyną, jednak sam ślub odbył się dopiero w 1840 r., kiedy Moniuszko wrócił z Berlina. Posag wniesiony przez żonę pomógł w utrzymywaniu stabilności finansowej, gdyż jak kompozytor sam często wspominał w listach, praca muzyka i kompozytora nie była dobrze płatna. Małżeństwo doczekało się 10 dzieci.

Śmierć

Kompozytor zmarł nagle 4 czerwca 1872 r. w Warszawie, z powodu ataku serca. W jego pogrzebie uczestniczyło 80 tysięcy warszawiaków, co stało się manifestacją o charakterze patriotycznym. Pochowano go na Powązkach.

Najważniejsze dzieła

Jeśli chodzi o ilość napisanych dzieł to przeważają pieśni, których Moniuszko skomponował 268 (zebranych w 12 tomów Śpiewników domowych). Są to m.in.:

• Prząśniczka
• Krakowiaczek
• Świtezianka
• Ojcze z niebios, Boże Panie

Opery:

• Halka (1848/1858)
• Hrabina (1859)
• Verbum nobile (1861)
• Straszny dwór (1865)

Utwory wokalne:

• Sonety krymskie kantata do tekstu Adama Mickiewicza(1867)
• Widma (tekst – „Dziadów część II” Adama Mickiewicza) ok. 1852
• Msza łacińska na cztery głosy z towarzyszeniem organów, Des-dur (1870)
• Msza żałobna na cztery głosy z towarzyszeniem organów, g-moll (1871)