Piotr Czajkowski życiorys

Życiorys i biografia Piotra Czajkowskiego

Rosyjski pianista i kompozytor epoki romantyzmu. Jeden z czołowych przedstawicieli nurtu narodowego w muzyce.

Pochodzenie, dzieciństwo

Piotr Iljicz Czajkowski urodził się 7 maja 1840 r. w Wotkińsku jako jedno z sześciorga dzieci inżyniera Ilji Petrowicza i francuzki Aleksandry Andriejewnej. Miał trzech braci i dwie siostry.

Już jako małe dziecko pisał swoje pierwsze kompozycje, a lekcję gry na fortepianie pobierał najpierw u guwernantki. Nie mógł jednak liczyć na zgodę rodziców w kwestii kariery muzycznej, gdyż oczekiwano od niego zdobycia bardziej praktycznego zawodu. Gdy miał 10 lat wraz z rodziną przeprowadził się do Petersburga.

Edukacja

Czajkowski odebrał typowe w tamtych czasach wykształcenie – został posłany do szkoły z internatem, a następnie, już w Petersburgu, do szkoły prawniczej. Po ukończeniu studiów został radcą tytularnym i pracował w Ministerstwie Sprawiedliwości.

Nie porzucił jednak całkiem marzeń o muzyce – w trakcie studiów prawniczych uczył się indywidualnie i próbował swoich sił w komponowaniu utworów. A gdy w 1861 r. w Petersburgu powstały najpierw klasy muzyczne, a później Konserwatorium, Piotr zaczął uczestniczyć w zajęciach prowadzonych przez A. Rubinsteina i N. Zarembę. W 1865 r. został absolwentem Konserwatorium, co ostatecznie przesądziło o porzuceniu etatu prawnika w ministerstwie.

Praca w Konserwatorium

Rok później Czajkowski otrzymał posadę profesora w moskiewskim Konserwatorium Muzycznym. Pracował tam następnie przez 11 lat. Był to też czas kiedy intensywnie pisał nowe utwory i powoli zyskiwał rozgłos. Powstawały wtedy m.in. poematy symfoniczne, balet Jezioro łabędzie, I Koncert fortepianowy b-moll, cztery symfonie, czy też pierwsze opery (m.in. Eugeniusz Oniegin). Te ostatnie nie były początkowo mocną stroną kompozytora, gdyż publiczność nie przyjęła ich zbyt entuzjastycznie.

Jednak stopniowo stawał się coraz bardziej docenianym kompozytorem (głównie za sprawą doskonale przyjętego koncertu fortepianowego).

Życie prywatne

Piotr Czajkowski przez większość swojego życia zmagał się z depresją. Mimo orientacji homoseksualnej próbował stworzyć tradycyjny związek z kobietą, spowodował on jednakże jeszcze większe problemy natury psychicznej.

W 1877 r., gdy miał 37 lat, otrzymał list od swojej psychopatycznej fanki – Antoniny Iwanowny Milukowej. Kobieta groziła samobójstwem, jeśli kompozytor się z nią nie spotka. Związek Czajkowskiego i Milukowej był krótki i burzliwy. Po niedługiej znajomości wzięli ślub 6 lipca tego samego roku, ale rozstali się już pod koniec września, kiedy Piotr powrócił do Moskwy. Nieszczęśliwe małżeństwo spowodowało załamanie i doprowadziło go do próby samobójczej. Ostatecznie po czteroletniej separacji para rozwiodła się w 1881 r.

Inny, dość osobliwy związek łączył Czajkowskiego i Nadieżdę von Meck – wdowę po potentacie kolei żelaznych. Korespondowali ze sobą przez 13 lat (1877-1890) i nigdy nie spotkali osobiście, wysyłali jednak do siebie ogromne ilości listów, pisząc czasem nawet kilka razy dziennie. Oprócz łączącej ich przyjaźni, Nadieżda objęła równocześnie mecenat nad twórczością Piotra i wypłacała mu corocznie pensję w wysokości 6000 rubli. Ta kwota pozwoliła kompozytorowi zrezygnować z etatu w Konserwatorium i skupić się wyłącznie na komponowaniu.

W ocenie znajomych Czajkowski był człowiekiem nie budzącym sympatii. Bywał krytykancki, w największym stopniu wobec innych kompozytorów. Równocześnie należał do osób, które na swój sukces pracują ciężką i systematyczną pracą. Nie narzekał na „brak weny”, codziennie komponował i nanosił poprawki na swoje dzieła. Dbał też o usystematyzowany harmonogram dnia.

Podróże

Po załamaniu nerwowym spowodowanym nieudanym małżeństwem Czajkowski wyjechał z Rosji. Od tego czasu bardzo często podróżował zarówno po Rosji, jak i po Europie. W 1891 r. dopłynął także do Nowego Jorku.

W trakcie pobytu w Szwajcarii napisał Koncert skrzypcowy D-dur oraz IV Symfonię f-moll, które przyniosły mu ogromną sławę. Podczas europejskich podróży dyrygował do swoich utworów, uczestniczył w wydarzeniach muzycznych (m.in. w Festiwalu Wagnerowskim w Bayeruth), a także poznawał innych kompozytorów.

Ważniejsze kompozycje

Czajkowski pisał głównie muzykę orkiestrową – poematy symfoniczne, koncerty, symfonie, opery i balety. Do najbardziej znanych, oprócz wyżej wymienionych należą Śpiąca królewna, Dziadek do orzechów – wystawiony niedługo przed śmiercią kompozytora. Opery to m.in. Mazepa, Dama pikowa, Dziewica Orleańska, symfonie: V e-moll (uznana przez publikę za arcydzieło w swej dziedzinie), a także VI h-moll, Patetyczna. Był to ostatni ukończony utwór kompozytora, przez wielu uważany za podsumowanie jego całej twórczości.

Koncerty napisane przez Czajkowskiego do tej pory należą do światowej czołówki pod względem popularności. Szczególnie jest to Koncert skrzypcowy D-dur oraz I koncert fortepianowy b-moll. Innym ciekawym utworem jest Uwertura Rok 1812 napisana dla uczczenia zwycięstwa wojsk rosyjskich nad Napoleonem. W partyturze utworu znajduje się m.in. dźwięk wystrzału armatniego.

Muzyka Piotra Czajkowskiego charakteryzuje się melodyjnością i zawiera szereg elementów ludowych zaczerpniętych z rosyjskiego folkloru. Mimo „światowego” obycia i wielu lat spędzonych zagranicą, jest on najbardziej rozpoznawalnym twórcą z tego kraju. Wywarł również ogromny wpływ na potomnych i dalszy rozwój rosyjskiej muzyki narodowej. W uznaniu jego twórczości, w czerwcu 1893 r. otrzymał tytuł doktora honoris causa na Uniwersytecie w Cambridge.

Śmierć

Piotr Czajkowski zmarł niespodziewanie 6 listopada 1893 r. w Petersburgu. Okoliczności jego śmierci są niejasne, gdyż oficjalną przyczyną zgonu była cholera. Inne źródła podają jednak, że kompozytor dokonał samobójstwa „wymuszonego” i spowodowanego lękiem przed odkryciem jego związku z Aleksandrem Władimirowiczem Stenbok-Fermorem – młodym krewnym bliskiego współpracownika cara Rosji. Sposobem, aby charakter relacji nie dotarł do wiadomości władz i opinii publicznej miało być odebranie sobie życia.

Kompozytor pochowany jest na petersburskim cmentarzu Aleksandra Newskiego.