Maurice Ravel życiorys

Życiorys i biografia Maurice'a Ravela

Maurice Ravel to kompozytor francuskiego pochodzenia, przedstawiciel epoki impresjonizmu, pianista. Jego najbardziej znanym dziełem jest utwór orkiestrowy Bolero.

Pochodzenie, dzieciństwo

Przyszedł na świat 7 marca 1875 r. w Ciboure. Pochodził z mieszanej rodziny – jego ojciec był szwajcarskim przemysłowcem, zaś matka była Baskijką. Ravel miał styczność z muzyką od dziecka – w wieku 7 lat rozpoczął naukę gry na fortepianie. 7 lat później dał swój pierwszy recital fortepianowy.

Edukacja

W tym samym roku rozpoczął naukę w Konserwatorium Paryskim. Studiował tam nie tylko grę fortepianową, ale też harmonię, kontrapunkt i kompozycję. Do szkoły uczęszczał łącznie 14 lat: w 1889-1895 i później 1897-1905 r. Był uzdolnionym uczniem, m.in. kilkukrotnie startował w konkursie o prestiżową nagrodę Prix de Rome, jednak bez rezultatu. Przy ostatnim podejściu nie przeszedł nawet kwalifikacji, co paradoksalnie przyczyniło się do większej sławy. Brak przejścia do dalszego etapu wywołał skandal w środowisku, a krytyka spowodowała zmiany we władzach Konserwatorium.

Impresjonizm i okres hiszpański

Na początku XX wieku Maurice Ravel miał już na koncie sporo kompozycji, m.in. fortepianowych – Menuet antyczny, Pawana dla zmarłej infantki, Igraszki wody, uwertura Szeherezada czy Kwartet smyczkowy F-dur. Jego utwory były inspirowane dawnymi stylami i formami, a wzorami do naśladowania Mozart, Chabier czy Debussy. Ze względu na mocne odniesienia wczesnej twórczości Ravela do impresjonizmu często porównywano go właśnie z Debussy’m i stawiano ich jako swoich konkurentów, w rzeczywistości jednak obydwaj żywili do siebie przyjazny stosunek.

Po wybuchu skandalu związanego z Prix de Rome przyspieszyła jego kariera i rozpoczął się okres najbardziej obfity w kompozycje. Zawierał w nich swoje fascynacje hiszpańską muzyką ludową, a utwory z tego czasu zaliczane są do tzw. „okresu hiszpańskiego”. Powstały wtedy poza ww. wspomnianymi Rapsodia hiszpańska, opera komiczna Godzina hiszpańska. Był także twórcą muzyki do baletu Daphnis et Chloë wystawionego przez zespół Baletów Rosyjskich Diagilewa.

I wojna światowa

W 1916 r. ochotniczo zgłosił się do wojska, gdzie służył jako kierowca ciężarówki. Z frontu pisał listy do rodziny opisując w humorystyczny sposób swoje przeżycia i podpisując się szofer Ravel. Wojna odcisnęła na nim jednak swoje piętno, gdyż podupadł na zdrowiu. Dotknęła go również rodzinna tragedia – w czasie gdy był na froncie, zmarła jego matka.

Kariera po wojnie

Po powrocie z wojny, w 1917 r. napisał cykl utworów fortepianowych poświęconych przyjaciołom poległym na wojnie – Grobowiec Couperina. Powstały również dwa koncerty fortepianowe, w tym jeden wyłącznie na lewą rękę. Został on zamówiony przez żołnierza, który na wojnie stracił prawą rękę.

Ravel nie tylko był kompozytorem i pianistą. Wiele swoich utworów napisanych pierwotnie na fortepian przepisywał do wersji orkiestrowych. W trakcie koncertów dyrygował również orkiestrą wykonującą jego dzieła.

W latach 20 i 30 kilkukrotnie wyjeżdżał na trasy koncertowe po Europie i Ameryce Północnej. W USA cieszył się ogromną popularnością, nazywano go tam „największym żyjącym kompozytorem francuskim”.

Bolero

W 1928 r. powstało Bolero – najsłynniejszy utwór kompozytora. Ravel napisał go na zamówienie Idy Rubinstein jako muzykę do jednoaktowego baletu. Choreografia przedstawiała taniec młodej Hiszpanki na stole w gospodzie. Towarzyszyli jej siedzący przy stołach wieśniacy. Początkowo nie zwracali uwagi na tańczącą, jednak wraz z rozwojem muzyki i ekspresji jej tańca gromadzą się wokół niej. Utwór ma charakterystyczną budowę ronda – składa się z powtarzanego 18-taktowego motywu muzycznego granego przez kolejne instrumenty, które następnie dołączają do akompaniamentu. Bolero nie zdobyło od razu serca publiczności. Krytykowano powtarzalność i wręcz nudny charakter utworu. Obecnie jest to jedna najczęściej wykonywany utwór muzyki klasycznej. 

Życie prywatne

Ravel przyjaźnił się z wieloma osobami związanymi z paryskim światem artystycznym. Poznał m.in. Igora Stravinskiego, którego twórczością był przez pewien czas zafascynowany.

Niewiele natomiast wiadomo na temat jego życia prywatnego poza faktem, że nigdy się nie ożenił. Mawiał podobno, że muzyka jest jego jedyną kochanką.

Choroba i śmierć

W 1932 r. Maurice Ravel uległ wypadkowi samochodowemu. Po tym wydarzeniu nie odzyskał już pełni zdrowia – niewyjaśniona wówczas choroba neurologiczna uniemożliwiała mu komponowanie mniej więcej od 1934 r. Skarżył się przyjaciołom, że pomysły na utwory mu „uciekają” zanim zdąży je zapisać. Obecnie uważa się, że cierpiał na afazję i amuzję. 5 lat później Ravel poddał się eksperymentalnej operacji mózgu, w trakcie której wykryto również guza. Niestety kompozytor zapadł po zabiegu w śpiączkę i 28 grudnia 1937 r. zmarł.

Ciekawostki

Jako jeden z pierwszych kompozytorów widział potencjał w nagrywaniu swoich utworów na płyty gramofonowe w celach promocyjnych.

Był bardzo niskiego wzrostu – miał zaledwie 160 cm.

Cechowała go skromność, odmówił przyjęcia francuskiego odznaczenia państwowego – Legii Honorowej.