Benjamin Franklin życiorys

Życiorys i biografia Benjamina Franklina

Polityk, drukarz i naukowiec. Jeden z ojców – założycieli Stanów Zjednoczonych i współtwórca konstytucji tego kraju.

Pochodzenie

Urodził 17 stycznia 1706 r. jako piętnaste dziecko Josiaha Franklina i jego drugiej żony Abiah Folger. Rodzina Franklinów nie była zamożna, ojciec trudnił się produkcją świec i mydła. Benjamin od najmłodszych lat przejawiał zainteresowanie nauką, mimo ukończenia zaledwie jednej klasy w szkole. Powodem jej opuszczenia była właśnie kiepska kondycja finansowa rodziny.

Wychowując się w protestanckiej rodzinie, chłopak początkowo miał być przeznaczony do służby kościelnej. Tak się jednak nie stało, a aby odwieźć chłopca od pomysłu wyruszenia na morze, ojciec wysłał dwunastoletniego Benjamina na naukę do drukarni, którą prowadził jego starszy brat James.

Młodość

Nastoletnie lata spędził na nauce procesu wydawniczego od praktycznej strony. W zakładzie brata wydawano „New England Courant”, do której młody Franklin chciał pisać teksty, James jednak nie wyraził na to zgody. Szesnastoletni Benjamin pisał wysyłał więc do gazety listy o żartobliwym charakterze pod pseudonimem „Mrs. Silence Dogood”. Kilkanaście z nich zostało opublikowanych i dość ciepło przyjętych przez czytelników.

Rzeczywistość nie była jednak tak kolorowa. Chłopak doświadczał ze strony brata przemocy i złego traktowania, a gdy podstęp związany z listami wyszedł na jaw, między rodzeństwem wywiązał się ostry konflikt. Mimo brakujących trzech lat do końca kontraktu uciekł z Bostonu i przez Nowy Jork dotarł do Filadelfii.

Drukarz i społecznik

W swoim nowym miejscu zamieszkania Franklin także podjął pracę jako drukarz. Zachęcony przez innych, postanowił w 1724 r. założyć swoje wydawnictwo i w tym samym roku wyruszył do Londynu, aby tam zdobyć kolejne umiejętności, a także sprzęt do drukarni. Powrócił do Ameryki po dwóch latach, ale dopiero w 1728 r. ponownie zajął się drukarstwem. Oficjalny tytuł drukarza stanu Pensylwania otrzymał w 1730 r. Wtedy też dzięki zyskom z napisanej i wydanej broszury z zakresu ekonomii zakupił „Pennsylvania Gazette”. Z czasopisma znajdującego się na skraju bankructwa stała się najchętniej czytaną gazetą w koloniach, co przyniosło niemałe zyski. Franklin kierował nią do 1748 r. W latach 1732-1757 wydawał również inną popularną publikację – „Almanach biednego Ryszarda”. Był to zbiór porad, prognoz pogody, poezji i maksym, który przyniósł Benjaminowi dodatkową popularność.

Franklin nie skupiał się jedynie na pracy zawodowej. Jeszcze pod koniec lat 20 założył klub dyskusyjny „Junto”, którego celem było wzajemne doskonalenie się i edukacja. W trakcie piątkowych spotkań w męskim gronie dyskutowano na tematy polityczne, filozoficzne, czy etyczne. Ciągły głód wiedzy i chęć szerzenia edukacji popychała Franklina do działań w lokalnej społeczności. Dzięki jego staraniu w Filadelfii powstała Biblioteka publiczna, w 1743 r. założył Amerykańskie Towarzystwo Filozoficzne, a po kilku latach starań wraz z współpracownikami otworzył szkołę dla uzdolnionej młodzieży - Academy of Pennsylvania, późniejszy Uniwersytet Stanowy.

Był zaangażowany w pracę władz miejskich. Na jego wniosek utworzono w Filadelfii jednostkę ochotniczej straży pożarnej, szpital i posterunek policji.

Wynalazca

Swoje zacięcie naukowe rozwijał po sprzedaży „Pennsylvania Gazette”. Jako badacz-samouk podchodził do nauki w bardzo praktyczny sposób. Szczególnie zainteresowała go fizyka i zjawisko elektryczności. Benjamin Franklin jako pierwszy opisał zjawisko dwubiegunowości ładunków elektrycznych i ich wzajemnych oddziaływań (przyciąganie przeciwnych i wzajemne odpychanie jednakowych). Zauważył również, że elektryczność jest niczym innym jak przepływem ładunków po przewodniku, a z tym zjawiskiem związana jest zasada zachowania ładunku. Swoje badania opisał w publikacji „Experiments and Observation on Electricity” w 1750 r. Dwa lata później wynalazł piorunochron, a fakt naładowania chmur burzowych ładunkiem elektrycznym udowodnił licznymi eksperymentami z latawcem na metalowej lince i doczepionym do niego kluczem.

Pomimo swoich przełomowych odkryć przed długi czas nie był traktowany poważnie ze względu na brak formalnego wykształcenia. Królewskie Towarzystwo Naukowe wzbraniało się przed wydaniem jego publikacji i doświadczeń, a także przyjęciem Franklina do swojego grona. Zmieniło się to dopiero w 1756 r., gdy w Londynie wydano zbiór jego listów do Collinsona, jednego z członków Królewskiego Towarzystwa Naukowego.

Elektryczność i piorunochron nie były jedynymi obszarami zainteresowań Benjamina. Wynalazł m.in. kuchenkę o mniejszym niż dotychczasowe zapotrzebowaniu na węgiel, szklaną harmonijkę, okulary dwuogniskowe (ze szkłami pozwalającymi patrzeć zarówno na bliskie jak i oddalone przedmioty). Liczne podróże morskie między Ameryką Płn. a Europą zainspirowały go do badania przyczyny różnicy w czasie podróży między dwoma kierunkami. Zaczął mierzyć temperaturę wody i po dalszych obserwacjach opisał Prąd Zatokowy (Golfsztrom).

Polityk

Benjamin Franklin zaczął angażować się z politykę już w 1736 r. kiedy został członkiem zgromadzenia kolonialnego Pensylwanii. Przez 13 lat, od 1751 r. zasiadał także w radzie miejskiej Filadelfii. Jednak szerzej zakrojoną działalność rozpoczął na kongresie delegatów kolonii brytyjskich w Albany, kiedy wystąpił z planem zjednoczenia kolonii i uniezależnienia ich od zwierzchnictwa brytyjskiego.

Trzy lata później wyjechał do Wielkiej Brytanii jako reprezentant zgromadzenia Pensylwanii, Georgii i Massachusetts. Przebywał w Londynie aż do 1775 r. kiedy został pozbawiony swojej funkcji przez Tajną Radę Wielkiej Brytanii po opowiedzeniu się za wydarzeniami w Bostonie.

Po powrocie do Ameryki został wybrany na członka Drugiego Kongresu Kontynentalnego. W trakcie obrad pracowano nad projektem unii kolonii, a najważniejszym momentem tego wydarzenia było uchwalenie 4 lipca 1776 r. Deklaracji Niepodległości. Benjamin Franklin należał do jej współautorów i sygnatariuszy.

Jeszcze w tym samy roku ponownie wyruszył do Europy. Tym razem dotarł do Paryża, gdzie wraz z współpracownikami doprowadził do sojuszu Stanów Zjednoczonych z Francją. Był także jednym z amerykańskich wysłanników w trakcie rozmów nad traktatem pokojowym między Wielką Brytanią a Stanami Zjednoczonymi. Pokój wersalski podpisano ostatecznie 3 września 1783 r.

Franklin niemal do końca życia pracował na rzecz swojego kraju. Po powrocie do Filadelfii uczestniczył jeszcze w działaniach zmierzających do uchwalenia konstytucji. Angażował się także w działania mające na celu zniesienie niewolnictwa.

Poglądy

Pochodził z protestanckiej rodziny, jednak sam nie był religijnym człowiekiem. Deklarował się jako deista – przyjmował istnienie Boga, nie prowadził jednak żadnych praktyk religijnych. W wartościach, jakimi kierował się w życiu panował umiar i wstrzemięźliwość, a także pracowitość. Należał także do ruchu wolnomularskiego.

Życie prywatne

Od 1730 r. związany był z Deborą Read, kobietą poznaną jeszcze w młodości. Wychowywali wspólnie trójkę dzieci: Francisa (ur. w 1732 r. i zmarłego w wieku czterech lat), Sarah (ur. 1743 r.), a także Williama – nieślubnego syna Benjamina. W dorosłości podobnie jak ojciec zajął się polityką. Pełnił funkcję królewskiego gubernatora w stanie New Jersey, jednak w przeciwieństwie do Benjamina opowiadał się za pozostaniem pod władzą Imperium Brytyjskiego.

Śmierć

Benjamin Franklin zmarł 17 kwietnia 1790 r. w Filadelfii mając 86 lat. Pod koniec życia cierpiał na kamicę, która przysparzała mu wiele cierpienia.

Ciekawostki

Jego wizerunek znajduje się na banknocie studolarowym. Zwyczajowo na amerykańskich banknotach widnieją podobizny prezydentów USA, Benjamin Franklin jest jedną z trzech osób widniejących na pieniądzach, które nigdy nie pełniły takiej funkcji.

Przypisuje się mu autorstwo powiedzenia „Na tym świecie pewne są tylko śmierć i podatki”.

Jego historia i kariera stawiane są jako przykład człowieka, który wszystko zawdzięcza pracy swoich rąk, tzw. „self-made man”.

Oprócz zainteresowania fizyką, polityką i geografią fascynowały go przyczyny niektórych chorób. Franklin wysnuł m.in. słuszny wniosek, że za niektórymi chorobami stoi kontakt z metalami ciężkimi.