Henryk Sienkiewicz życiorys

Spis treści

Dzieciństwo i młodość
Twórczość literacka i dziennikarska
Działalność kulturalna i społeczna
Życie prywatne
Śmierć
Wybrane dzieła

Henryk Sienkiewicz jest jednym z najsłynniejszych pisarzy polskich. Stworzył cały szereg powieści, nowel i felietonów, z których niemal każda okazała się literackim sukcesem. Jest laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie literatury przyznaną mu za całokształt twórczości.

Dzieciństwo i młodość

Urodził się 5 maja 1846 roku we wsi o nazwie Wola Okrzejska w zubożałej rodzinie szlacheckiej herbu Okszyk. Matka pisarza, Stefania Sienkiewicz pochodziła z Podlasia z rodziny Cieciszowskich. Była humanistką, publikowała nawet wiersze na łamach prasy. Sienkiewicz wychowywał się w wielodzietnej rodzinie, miał bowiem pięcioro rodzeństwa – brata i cztery siostry. Rodzina Sienkiewiczów migrowała między miejscowościami (mieszkali m.in. w Grotkach, Wygnanowie), by w 1861 roku na stałe osiąść w Warszawie.

W 1858 roku Henryk Sienkiewicz ukończył warszawskie gimnazjum, pobierał również nauki w szkole przy ul. Królewskiej. Już w tym okresie edukacji został wyróżniony za wypracowanie pt. Mowa Żółkiewskiego do wojska pod Cecorą. W związku z trudną sytuacją materialną pisarz podjął pracę guwernera w Płońsku. Maturę uzyskał w 1866 roku. Rozpoczął studia medyczne w Warszawskiej Szkole Handlowej, jednak po krótkim czasie ze studiów zrezygnował.

Zamiast tego rozpoczął studia prawnicze, a w końcu przeniósł się na wydział historyczno-filologiczny, gdzie odebrał gruntowne wykształcenie w zakresie literatury. Wtedy to powstała pierwsza powieść Sienkiewicza pt. Ofiara. Nie została jednak opublikowana. Światło dzienne ujrzała kolejna książka – Na marne.

Twórczość literacka i dziennikarska

Debiut dziennikarski Sienkiewicza przypada na rok 1869 w „Przeglądzie Tygodniowym” – była to recenzja teatralna. W „Tygodniku Ilustrowanym” ukazała się natomiast rozprawka o Mikołaju Sępie-Szarzyńskim. Henryk Sienkiewicz pisał pod wieloma pseudonimami – „Litwos”, „Musagetes”, „Juliusz Polkowski” czy „K. Dobrzyński”. W 1873 roku w „Gazecie Polskiej” otrzymał stałą rubrykę z felietonami. W latach 70. prowadził w „Niwie” dział literacki.

W tym czasie prowadził aktywne życie w warszawskich salonach literackich. Wydał wówczas powieści Humoreski z teki Worszyłły, Stary sługa, Hania oraz Selim Mirza. W 1876 roku odbył podróż do Stanów Zjednoczonych – listy z tej wyprawy były publikowane na łamach „Gazety Polskiej”. Spotkały się one z dużym uznaniem wśród czytelników. Do Europu powrócił w roku 1878. Mieszkał wówczas w Londynie, a następnie w Paryżu. Podczas pobytu we Francji zyskał dużą wiedzę na temat realizmu i naturalizmu. Pod wpływem tych idei powstała powieść Janko Muzykant. Na temat nurtu naturalizmu wygłosił kilka istotnych odczytów: O powieści historycznej (1889) czy O naturalizmie w powieści (1881).

W 1879 roku Henryk Sienkiewicz wygłosił słynny odczyt pt. Z Nowego Jorku do Kaliforni. W Szczawnicy również opowiadał o swoim pobycie w Stanach. Spotkał tam również swoja przyszłą żonę – Marię Szetkiewiczównę.

W 1882 roku rozpoczął współpracę z pismem „Słowo”, o profilu konserwatywno-szlacheckim. Przez jakiś czas sprawował nawet funkcję redaktora naczelnego. Na tych łamach opublikował swoją nowelę pt. Bartek Zwycięzca. W 1880 roku już pracował nad słynną powieścią pt. Ogniem i mieczem. Publikował ją w odcinkach między 1883 a 1884 rokiem w „Słowie” i „Czasie”. Powieść spotkała się z niezwykle pozytywnym odbiorem, a czytelnicy domagali się kolejnych.

W latach 80. i 90. Sienkiewicz bardzo intensywnie pracował nad następnymi książkami. Powstawał wówczas Potop (również publikowano ją w odcinkach na łamach „Słowa”). W tym niezwykle płodnym okresie zmarła żona pisarza, co było dla niego trudnym doświadczeniem. Pomimo tego w niedługim czasie powstała trzecia część Trylogii – Pan Wołodyjowski. Obie książki zyskały ogromne zainteresowanie.

Od 1888 roku Sienkiewicz wiele podróżował – owocem tej migracji był utwór Bez dogmatu. Rozpoczął również przygotowania do napisania Rodziny Połanieckich. Przystąpił także do prac nad powieścią krzyżacką. Od 1893 roku pracował nad Quo Vadis. Rozdziały powieści ukazywały się „Gazecie Polskiej” od 1895 roku. Pod koniec roku ukazało się także wydanie książkowe. Powieść zyskała ogromną popularność na całym świecie – została przetłumaczona na ponad pięćdziesiąt języków.

Oficjalnie nad Krzyżakami pisarz pracował od 1896 roku. Została ukończona 1900, kiedy Sienkiewicz świętował również 25-lecie swojej pracy twórczej.

Działalność kulturalna i społeczna

W 1893 roku Sienkiewicz został członkiem filologicznego wydziału Cesarskiej Akademii Umiejętności w Krakowie. Poza tym zawsze był mocno zaangażowany w działalność społeczną (na otrzymanym majątku ziemskim utworzył dom dziecka). W 1900 roku wybrano go na członka Czeskiej Akademii Umiejętności. W 1906 publicznie apelował o pomoc głodującym w Królestwie Polskim.

W 1905 roku założył Towarzystwo Polskiej Macierzy Szkolnej. Działał także w Towarzystwie Tajnego Nauczania w Warszawie. Był przewodniczącym centralnego komitetu wyborczego, który został stworzony przez Narodową Demokrację, Polską Partię Postępową i Partię Polityki Realnej. Wspólnie z Ignacym Paderewskim Sienkiewicz założył Szwajcarski Komitet Generalny Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce.

Był członkiem Towarzystwa Historycznego we Lwowie oraz Czeskiej i Serbskiej Akademii Nauk i Sztuk.

Życie prywatne

Henryk Sienkiewicz był żonaty aż trzykrotnie. Jego pierwszą żoną była Maria Szetkiewicz, jednak ich małżeństwo trwało krótko – Maria zmarła na gruźlicę w 1885 roku. Z tego związki pisarz miał dwoje dzieci. Ożenił się powtórnie z Marią Wołodkowicz, jednak niedługo po ślubie kobieta odeszła od Henryka, a on uzyskał papieskie unieważnienie małżeństwa. Po raz trzeci Sienkiewicz był żonaty z Marią Babską, która była jego cioteczną siostrzenicą.

Śmierć

Pisarz zmarł 15 listopada 1916 roku z powodu anweryzmu serca w miejscowości Vevey nad Jeziorem Genewskim. Tam też został pochowany. Ówczesny biskup Krakowa Adam Sapieha nie zgodził się na jego pogrzeb w Katedrze Wawelskiej. Sprowadzono go do Polski w 1924 roku i pochowano w podziemiach katedry św. Jana. Podczas powstania warszawskiego podczas wysadzenia katedry jego sarkofag ocalał.