codziennie nowe aktualizacje
Bona Sforza życiorys
Życiorys i biografia Bony Sforzy
Bona Sforza przyszła na świat 2 lutego 1494 r. w Vigevano, zmarła 19 listopada 1557 r. w Bari. Królowa Polski oraz wielka księżna litewska w latach 1518-1557. Druga żona Zygmunta I Starego.
Dzieciństwo
Przyszła na świat we Włoszech, w rodzinie Giana Galeazza Sforzy i Izabeli Aragońskiej. Jej ojciec był księciem Mediolanu w latach 1476-1494 (faktyczną władzę sprawował jednak jego wuj Ludwik Sforza); matka była córką króla Neapolu Alfonsa II. W 1494 r. zmarł ojciec Bony. Wtedy jej matka wraz z dziećmi wyjechała do Neapolu. Tam przebywały do 1501 r., kiedy to wojska francuskie najechały na królestwo. Rodzina przeniosła się na wyspę Ischia. Dopiero w królestwie Bari znalazły schronienie.
Ponieważ rodzeństwo Bony zmarło w wieku dziecięcym, cała uwaga matki oraz jej majątek przysługiwał córce. Tym samym została dziedziczką księstwa Bari i Rossano.
Bona odebrała solidne i staranne wykształcenie. Uczyła się między innymi prawa, historii, teologii, czytała dzieła filozoficzne. Słynęła z erudycji i umiejętności pięknego wysławiania się. Znała łacinę i język hiszpański. Potrafiła grać na kilku instrumentach, polować i jeździć konno.
Aby odzyskać utraconą pozycję, Izabela chciała dobrze wydać za mąż swoją córkę Bonę. Znajomość z Habsburgami pozwoliła jej nawiązać kontakt z Zygmuntem Starym (król Polski). Do jego ślubu z Boną doszło 18 kwietnia 1518 r. w Krakowie.
Królowa Polski
Królowa Bona miała duży wpływ na swojego męża. Zależało jej na zdobyciu uznania i wypracowaniu pozycji politycznej. Bona decydowała między innymi o obsadzaniu ważnych kościelnych stanowisk.
Była bardzo przedsiębiorcza. Realizowała swój plan zbudowania majątku wokół rodu Jagiellonów. Posiadała z nadania królestwo pienińskie i kobryńskie, dobra sieluckie, pas puszczy w Narwi.
Z małżeństwa przyszły na świat dzieci: Zygmunt August, Izabela, Zofia, Anna i Katarzyna.
Swoją pierwsza córkę Izabelę Jagiellonkę urodziła 18 stycznia 1519 r. Wydała ją za mąż za króla Węgier Jana Zápolyę.
W 1527 r. przeżyła poważny wypadek pod Niepołomicami w czasie polowania na niedźwiedzia, na skutek którego przedterminowo urodziła Olbrachta. Upadek z konia spowodował poważne problem z ponownym zajściem w ciążę.
Aby zapewnić ciągłość rodu Jagiellonów, Bona chciała za wszelką cenę doprowadzić do koronacji swojego syna Zygmunta Augusta, który przyszedł na świat 1 sierpnia 1520 r. Kiedy chłopiec miał 10 lat koronowano go na króla Polski, było to przypieczętowanie wieloletnich starań Bony. W czasie koronacji żył jego ojciec król Zygmunt Stary.
Królowa Bona była przeciwniczką rodu Habsburgów. Dbała natomiast o dobre stosunki z Francją i Węgrami. Walczyła o przyłączenie Śląska. Zabiegała również o utrzymanie dobrych układów z Turcją (sułtanem tureckim Sulejmanem I Wspaniałym).
Wbrew woli swojej matki w 1544 r. Zygmunt August wyjechał na Litwę i tam rozpoczął samodzielne rządy nad Księstwem Litewskim. Kilka lat później w 1548 r. zmarł jego ojciec, wtedy Bona razem ze swoimi córkami wyjechała na Mazowsze. Spędziła tam osiem lat. Następnie wróciła do ojczyzny i zamieszkała na Bari. Zgodnie z wolą polskiej szlachty, wraz z wyjazdem utraciła roszczenia do ziem polskich.
Była przeciwniczką małżeństwa swojego syna z Barbarą Radziwiłłówną.
Zasłynęła jako intrygantka, która nie stroniła od przekupstwa, a nawet zlecania otrucia swoich przeciwników politycznych. Często rozdzielała urzędnicze stanowiska państwowe po uzyskaniu odpowiedniej łapówki. Była bardzo bystra, lecz często wybuchała gniewem. Znana ze swojej dobroczynności i wsparcia zdolnej młodzieży, której finansowała studia.
Dzisiaj królowa Bona kojarzona jest również w wieloma składnikami, które rozpowszechniła w Polsce, w tym z włoszczyzną, kapustą, sałatą czy makaronami.
Śmierć
Zmarła w 1557 r., rok po przyjeździe do Bari. Została otruta przez Jana Wawrzyńca Pappacodę. Zginęła na zlecenie Habsburgów.
Została pochowana w Bazylice św. Mikołaja w Bari.
Podobne biografie i życiorysy
Źródła
Zdjęcie pochodzi z portalu commons.wikimedia.org. Zdjęcie zostało wykorzystane na podstawie domeny publicznej. Tytuł: Miniature of Bona Sforza. Autor: Lucas Cranach the Younger.
Komentarze