Bolesław Prus życiorys

Życiorys i biografia Bolesława Prusa

Tak naprawdę pisarz nosił imię Aleksander Głowacki herbu Prus. Był polskim pisarzem, głównie prozaistą, jeden z najbardziej znanych pisarzy i publicystów epoki pozytywizmu. Uważa się go za jednego z twórców idei realizmu w polskiej sztuce.

Dzieciństwo i młodość

Prus urodził się 20 sierpnia 1847 roku w miejscowości Hrubieszów. Jego ojciec – Antoni Głowacki był dworskim ekonomem o szlacheckim rodowodzie. Gdy pisarz miał 3 lata zmarła jego matka, a sześć lat później odszedł także ojciec. Wówczas opiekę nad chłopcem objęła babka Trembińska z Puław. Gdy i ona zmarła Bolesław Prus zamieszkał u ciotki w Lublinie, gdzie pobierał nauki w Powiatowej Szkole Realnej. Później wyjechał do Siedlec, do brata Leona, który pracował jako nauczyciel historii. Razem przenieśli się do Kielc, gdzie Bolesław rozpoczął naukę w gimnazjum.

Pozostając pod politycznym wpływem brata Bolesław Prus wziął udział w starciach powstania styczniowego. Został ranny 1 września i wylądował w niewoli Rosjan. Był jednak młody i po opuszczeniu szpitala pozwolono mu wrócić do Lublina.

20 stycznia 1864 roku przyszły pisarz został aresztowany za swój powstańczy epizod. Więziono go na Zamku Lubelskim. Pozbawiono go szlachectwa i oddano pod opiekę wuja. Brat Leon był wówczas chory psychicznie. W końcu Prus skończył lubelskie gimnazjum w 1866 roku z bardzo wysokimi ocenami. Rozpoczął studia na Szkole Głównej Handlowej w Warszawie. W tym okresie musiał samodzielnie zarabiać na życie, dlatego pracował jako korepetytor i guwerner. Od czasu do czasu pisywał teksty do gazet pod pseudonimem Jan w Oleju. Z powodu braku środków do życia przerwał studia i powrócił do Lublina. Później w Puławach zaczął uczyć się w Instytucie Gospodarstwa Wiejskiego i Leśnictwa, jednak nie miał zbyt dobrych układów z kadrą pedagogiczną.

Bolesław Prus wykonywał bardzo różne zawody: pracował jako fotograf, mówca, a nawet ślusarz. Próbował swoich sił jako dziennikarz.

Działalność dziennikarska i literacka

Debiutem Bolesława Prusa był tekst zamieszczony na łamach „Opiekuna domowego” – miał to być artykuł o charakterze społecznym pt. Nasze grzechy. Twórca współpracował z wieloma pismami o profilu satyrycznym – pisał wówczas teksty prześmiewcze, ironiczne i karykaturalne. Na łamach „Niwy” publikowany był jego stały felieton pt. Sprawy bieżące. Od 1847 roku Prus współpracował z „Kurierem Warszawskim”, gdzie ukazało się aż siedem jego szkiców. Tam również publikował swoją Kronikę Tygodniową, która przyniosła mu dużą popularność. Prus pisał m.in. o sprawach społecznych, politycznych, jego polemiki były dosyć poważne.

W okresie publicystycznym Prus pracował również jako kasjer bankowy. Dzięki stabilizacji finansowej mógł pozwolić sobie na małżeństwo. Poślubił Oktawię Trembińską 14 stycznia 1875 roku. Nigdy nie mieli dzieci, a ich przybrany syn popełnił samobójstwo.

W 1876 roku pisarz nawiązał kontakt z ważnym pismem „Ateneum”, a w 1877 z „Nowinami”. W latach 70. coraz intensywniej rozwijał także działalność beletrystyczną. Pod koniec tej dekady jego nowele osiągnęły apogeum dojrzałości. Większość opowiadań, a później fragmentów powieści jego autorstwa początkowo zawsze była publikowana najpierw w prasie.

Ostatnie lata życia i twórczości

Po 1883 roku Bolesław Prus skupił się już głównie na powieściopisarstwie, natomiast pod koniec życia, na początku XX wieku znów stał się popularny jako publicysta. Uważano, że reprezentował nurt pracy u podstaw i propagował utylitaryzm. Chętnie uczestniczył w różnorodnych akcjach społecznych, brał udział w zbiórkach dla bezdomnych, niektóre nawet sam organizował. Był również fundatorem stypendiów dla ubogiej młodzieży. Pisarz zmarł w wieku 64 lat z powodu choroby serca. Na jego pogrzebie, który odbył się 22 maja 1912 roku, zjawiły się tłumy ludzi ceniących jego dorobek i działalność społeczną.

Cechy twórczości i dorobek

Prozę autorstwa Bolesława Prusa uważa się za jedną z najważniejszych w historii literatury polskiej. Przyrównywano go do Charlesa Dickensa czy Antoniego Czechowa. Na początku Bolesław Prus, czy inaczej Aleksander Głowacki, obrazował społeczne krzywdy, zestawiając je z ziemiańskim stylem życia.

Sam był naocznym świadkiem wielu ludzkich tragedii i upadków, biedy, spowodowanej kapitalistycznym wzorem gospodarki.

Pierwszą ważną książką Prusa była Placówka z 1886 roku. Zaraz po niej ukazała się Lalka, którą czytać można było w „Kurierze Codziennym” w latach 1887-1889. W formie książkowej wydano ją w roku 1890. Pojawiła się również powieść historyczna pt. Faraon, w której pisarz scharakteryzował losy władcy starożytnego Egiptu. W 1909 roku wydał Prus powieść pt. Dzieci, której tematem uczynił rewolucję rosyjską.

Wybrane dzieła:

Nowele i opowiadania

• Szkatułka babki (1878; opowiadanie)
• Przygoda Stasia (1879)
• Antek (1880)
• Katarynka (1880)
• Kamizelka (1882)
• On (1882)
• Na wakacjach (1884)
• Żywy telegraf (1884)
• Z legend dawnego Egiptu (1888)
• Sen (1890)

Powieści

• Dusze w niewoli (debiut powieściowy Prusa; wyd. książkowe 1877)
• Anielka (jako Chybiona powieść w 1880; ostateczna wersja w 1885; zaliczana często do opowiadań)
• Placówka (wyd. książkowe 1886)
• Lalka (wyd. książkowe 1890)
• Emancypantki (wyd. książkowe 1894)
• Faraon (wyd. książkowe 1897)
• Dzieci (wyd. książkowe 1908)